AİHM, intihar ettiği öne sürülen Gülperi Ovalıoğlu’nun kocası tarafından öldürülmüş olabileceğini belirtti. Dosya yeniden açılıyor.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, geçen hafta ‘aile içi şiddetin ölüme yol açtığı’ iddiasıyla açılan bir davada Türkiye’nin 22 bin euro tazminat ödemesine hükmetti. Mahkeme, Gülperi Ovalıoğlu isimli genç kadının öldürülmesiyle ilgili etkili soruşturma yapılmadığını hükmetti. AİHM, ‘İntihar ettiği’ öne sürülen Ovalıoğlu’nun aile içi şiddet kurbanı olduğunu belirtti. Dava konusu olay 2005’te İzmir’de yaşandı. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Kadın Doğum Servisi’nde hemşire olan 26 yaşındaki Gülperi Ovalıoğlu’nun eşi Oğuzhan Ovalıoğlu aynı hastanenin eczanesinde çalışıyordu. Bir akşam eşinin yaşadıkları kavgadan sonra aşırı dozda ilaç içerek intihar ettiğini söyleyerek Gültepi Ovalıoğlu’nu hastaneye götürdü.
İç kanamadan öldü
Ovalıoğlu’nun midesi yıkandı ancak kurtarılamadı. Otopsisinde ilaç izine rastlanmadı, ciğerlerinde ise aşırı derecede ödem oluştuğu belirlendi. Buna rağmen savcılık 2006’ta ‘intihar’ tespitiyle soruşturmayı kapattı. Anne Ümran Durmaz, kızının, eşinden gördüğü şiddet sonucunda öldürüğünü, ölümüyle ilgili etkili soruşturma yapılmadığı gerekçesiyle 2007 yılında AİHM’ye başvurdu. AİHM de, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) yaşam hakkını savunan 2. maddesine göre Türkiye’nin tazminat ödemesine hükmetti.
Tokat attığını söyledi
Gülperi Ovalıoğlu’nun kardeŞi Güher Kanter, şunları anlattı: “Oğuzhan Ovalıoğlu’nun kardeşimi hastaneye götürdükten sonra sadece ‘ben bir şey yapmadım sadece tokat attım’ dediğini öğrendik. Otopsi istedik. İlaca rnastlanmadı. İkinci otopsi yapıldı. Adli Tıp Kurumu da kesinlikle ilaç yok dedi. Buna rağmen savcı intihar diye dosyayı kapattı. Hatta nüfus müdürlüğüne bile aşırı dozda ilaç içti diye savcılık tarafından yazı yazdı. Olay günü Oğuzhan Ovalıoğlu’nun ifadesi sadece hastane bahçesinde alındı. Savcılık tarafından çağrılmadı. Hiçbir işlem yapılmadı.”
İşte davanın kronolojisi
AİHM dosyasındaki bilgilere göre Gülperi Ovalıoğlu 18 Temmuz 2005’te intihara kalkıştığı iddiasıyla hastaneye getirildi. Yaşamını yitirdi.
Babası kızını eşinin dövdüğünü iddia ederek savcılığa başvurdu. 30 Ocak 2006’da Adli Tıp ‘İlaç izine rastlanmadı. Ciğerlerinde ödem tespit edildi’ raporu verdi. 28 Şubat 2006’da savcılık ‘intihar etti’ diyerek soruşturmayı kapattı.
4 Nisan 2006’da aile Karşıyaka Ağır Ceza Mahkemesi’ne itirazda bulundu. Reddedildi.
Üç ay içinde dosya açılmalı
AİHM’e başvuruyu yapan Fransa Strasbourg Barosu ve İzmir Barosuna bağlı olarak çalışan Avukat Ümit Kılınç da Türkiye’nin yeniden soruşturmayı başlatması gerektiğini söyledi: Ovalıoğlu, eşi tarafından şiddete maruz kalıyor. Defalarca evden kaçıyor ve ailesine sığınıyor. Olay gecesi yine şiddete maruz kalıyor. AİHM, Türkiye’den tekrar soruşturmayı açma talebinde de bulundu. Koca soruşturma açılmadığını ve yapılan soruşturmanın yeterli olmadığını söyledi. Bu aşamada Türk makamlarına düşen tekrar soruşturmayı açmak. Gerekirse mağdurun mezarı açılıp tekrar otopsi yapılabilecek. Eşinin ifadesi alınıp hakkında dava açılabilecek ve yargılanabilecek. AİHM de olayın intihar değil koca tarafından yapılan şiddet olduğu kanaatinde. AİHM’in verdiği kararı Avrupa Konseyi denetleyecek ve 3 ay içerisinde soruşturmanın açılması gerekiyor.”
Kaynak
http://www.gazetevatan.com/gulperi-nin-dosyasi-9-yil-sonra-aciliyor-697500-gundem/
]]>İzmir’de Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Kadın Doğum Servisi’nde hemşirelik yapan 26 yaşındaki Gülperi O., hastanenin eczanesinde çalışan sekiz aylık eşi O.O. tarafından 18 Temmuz 2005 akşamı hastaneye götürüldü. Doktorların şikayetlerini sorması üzerine O.O., eşinin ilaç içerek intihara kalkıştığını belirtti . İntihar ettiği söylenince midesi yıkanan Gülperi hemşire, gercekleşen müdahalelere rağmen kurtarılması başarılamadı . Gülperi hemşirenin otopsi raporunda midede ilaç izine rastlanmadığı acıkladı . Talihsiz bayanın ciğerlerinde aşırı derecede ödem oluştuğu belirlendi. Olay gecesi hastane polisi tarafından ifadesi alınan koca O.O., eşiyle büyük kavga ettiklerini ve eşine vurduğunu söylemesine rağmen savcılık tarafından ifadeye çağrılmadı. Gülperi hemşirenin ilaç içtiğine dair hiçbir bulguya rastlanmazken, savcılık 2006’ta ‘intihar’ tespitiyle soruşturmayı kapattı. Kızının eşinden gördüğü kaba kuvvet neticesi öldüğünü düşünen ve kızının ölümüyle ilgili etkili tahkikat yapılmadığı sebebiyle 2007 senesinde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne ( Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi AİHM ) başvuran anne Ümran Durmaz’a, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi AİHM ’den emsal netice çıktı. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi AİHM , Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) yaşam hakkını savunan 2. maddesine göre ‘aile içi şiddetin ölüme yol açtığı’ idda edilmesiyle açılan davada Türkiye’nin 22 bin euro tazminat ödemesine hükmetti, soruşturmanın bir daha açılması gerekmekde olduğunu bildirdi. Aile, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi AİHM kararına dayanarak dokuz sene akabinde İzmir Cumhuriyet Başsavcılığına soruşturmanın bir daha açılmasını ve eski kocanın yargılanmasını talep edecek.
“EMSAL TEŞKİL EDİYOR”
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi AİHM ’e başvuruyu yapan Fransa Strasbourg Barosu ve İzmir Barosuna bağlı Avukat Ümit Kılınç, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi AİHM ’nin savcılığı hatalı bularak yekün 22 bin euro tazminat müeyyidesi vermesinin başka tüm benzer davalarda emsal teşkil ettiğini ifade etti .
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi AİHM ’in bu davada, kocası tarafından aile içi şiddete maruz kalan genç bir bayanın ölümü sonucunda gercekleşen soruşturmanın etkili ve yeterli olması gerekmekde olduğunu açıkça dile getirdiğini kaydeden Kılınç, sözlerini şu şekilde devam ettirdi “Böyle bir durumda yapılacak olan soruşturmanın şüpheye yer bırakmayacak biçimde yapılması gerekmektedir. Benim kanaatime göre bu davanın önemi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi AİHM gercekleşen soruşturmanın yetersiz ve etkisiz olduğundan dolayı soruşturmanın bir daha açılması gerekmekde olduğunu söylemesidir. Bu sebepten ötürü verilmekte olan tazminat miktarı bizim için çok fazla önemli değil. Bizim için önemli olan soruşturmanın bir daha açılması ve adaletin açılacak tahkikat sonucunda yerine gelmesidir.”
“KOCA ŞİDDET UYGULUYOR, SAVCI İFADE ALMIYOR”
Davada, mağdur Gülperi hemşirenin kocası tarafından aile içi şiddete maruz kaldığını, olay günü bile kocanın mağdura kaba kuvvet uyguladığının dosyadan açıkça anlaşıldığını ifade eden Kılıç, şu ifadelere yer verdi: “Olay günü kocanın ifadesi polis tarafından ciddiyetsiz bir biçimde hastane bahçesinde alınıyor ve buna rağmen koca, olay günü eşine kaba kuvvet uyguladığını kabul ediyor. Gülperi Hanımın ailesi suç duyurusunda bulunuyor ve gercekleşen tıbbi expertizde Gülperi Hanımın kanında hiçbir ilaç izine rastlanmıyor ve ölümün ciğerlerde oluşan ödemden meydana gelmekde olduğu belirtiliyor. Buna rağmen, dosya ile ilgilenen savcı, olayın intihar olduğu sonucuna varıyor. Gülperi Hanımın ailesinin talebine rağmen savcı kaba kuvvet uygulayan kocayı dinleme gereği bile duymuyor ve çiftin evinde olay incelemesi bile yaptırmıyor. Halbuki olay günü hane , darmadağın ve bardak ve şişe kırıkları ile dolu vaziyettedir. Ayrıca, talebe rağmen hiçbir tanık dinlenmiyor.”
“İNTİHAR OLARAK NİTELENDİRMEK İMKANSIZ”
“Gülperi Hanımın ölümünün intihar olmadığı, tam bilakis aile içi kaba kuvvet neticesi ölüm olduğu sonucuna varmak çok fazla basit ” diyen Kılınç, savcının yapmış olduğu gibi olayı intihar olarak nitelendirmenin imkansız olduğunu vurguladı. Olayın intihar olmadığı yönünde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi AİHM ’in de ciddi şüpheleri olduğunu dile getiren Kılınç, ” Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi AİHM de Türkiye’de kadına karşı şiddetin genel bir tatbikat olduğunu ve kadınların bu konuda ayrımcılığa maruz kaldıklarını diyor ” diye açıkladı .
İZMİR CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞINA BAŞVURACAKLAR
Davanın senelerdir sürdüğünü ifade eden Kılınç, bu hafta içerisinde, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi AİHM kararına dayanarak İzmir Cumhuriyet Başsavcılığına başvuracaklarını ve soruşturmanın bir daha açılmasını talep edeceklerini bildirdi. Eski koca hakkında dava açılmasını ve yargılanmasını talep edeceklerini söyleyen Kılınç, bunları belirtti : “Herhangi bir gelişme olmazsa, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi AİHM kararlarının icrasından mesul Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’ni bilgilendireceğiz ve bu konuda Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi AİHM kararında belirtilen etkili ve yeterli bir soruşturmanın yapılması için Türkiye Hükumeti’ne baskı yapmasını talep edeceğiz. Hükümet Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi AİHM 2. Dairesi tarafından verilmekte olan karara karşı Büyük Daire önünde itiraz edebilir. Kadına karşı kaba kuvvet söz konusu olduğundan dolayı ve dosyada bariz eksiklikler olduğu dikkate alındığında Türkiye Hükümeti’nin böyle bir talepte bulunacağını sanmıyorum. Kaldı ki, Hükümet Büyük Daire’ye gitme talebinde bulunsa bile , benim kanaatime göre bu talep reddedilecek ve karar üç ay akabinde kesinleşecektir.”
“BARİZ HATA”
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi AİHM ’in eski Doğu Bloku ülkelerini ilgilendiren yaşam hakkı ile ilgili davalarda savcıların hatalı olduğunu tespit ettiğini ancak bu davadaki gibi bariz bir hatanın işlendiği dava bilmediğini, olacağını da sanmadığını kaydeden Kılınç şu şekilde açıkladı : “Ölümün intihar olduğu yönünde elinde hiçbir veri olmamasına rağmen, tam bilakis ölümün aile içi kaba kuvvet neticesi meydana gelmekde olduğu tüm dosyadan açıkça anlaşılmasına rağmen, takipsizlik kararı verebilecek bir savcı tanımıyorum ben.”
“İÇ KANAMA NASIL OLDU?”
Kızı hayatını kaybettiği günden bu yana intihar olayına inanmadığını açıklayan anne Ümran Durmaz, yaşadıkları olayı şu sözlerle söyledi : “Çocuğum o gece sadece bir tümce kurabilmiş. Yalnızca ‘ soluk alamıyorum’ söylemiş ve yaşamını kaybetmiş. Eşi ifadede ‘vurdum’ dediği halde bir defa olsun mahkemeye çıkarılmadı. ‘Niye vurdun?’ diye sorulmadı. Gittiğim her kapı bana kapandı. En nihayet çareyi Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi AİHM ’e başvurmakta buldum. Otopsi raporunda ilaç, uyuşturucu madde bulunmadı. İç kanamadan hayatını kaybettiği belirtiliyor peki bu dahil kanama nasıl oldu? Kanıtlarım elimde, ifadeler elimde. İfadesinde ‘vurdum’ söylemiş fakat olayın üstü kapatıldı.”
“DOKUZ YILDIR AĞLIYORUM”
Dokuz yıldır ağladığını ve yüreğinin yandığını açıklayan anne, “Ben yandım başka anneler yanmasın. Başka Gülperiler ölmesin. Önce Allah’a akabinde yüce adalete güveniyorum. Sayın Cumhurbaşkanıma, Başbakanıma, Adalet Bakanıma sesleniyorum. Ben yaralıyım başkaları yaralanmasın. Takipsizlik kararı verilince itiraz ettim fakat reddedildi. O kapı da yüzüme kapandı. O senelerde maddi gücüm yok diye avukat tutamadım. Benim kızım intihar edecek biri değildi. Ben de bir anayım. Anne olanlar bu acının ne olduğunu anlayabilir. Ağlamaktan gözlerimi kaybettim” diye belirtti .Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi AİHM ’İN EMSAL SONUCU DÜĞÜMÜ ÇÖZECEK
Kaynak: bugun
http://www.arcaajans.com/haber/guncel/avrupa-insan-haklari-mahkemesi-aihm-in-emsal-sonucu-dugumu-cozecek/521712/
]]>İzmir’de Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Kadın Doğum Servisi’nde hemşirelik yapan 26 yaşındaki Gülperi O., hastanenin eczanesinde çalışan sekiz aylık eşi O.O. tarafından 18 Temmuz 2005 akşamı hastaneye götürüldü. Doktorların şikayetlerini sorması üzerine O.O., eşinin ilaç içerek intihara kalkıştığını söyledi. İntihar ettiği söylenince midesi yıkanan Gülperi hemşire, yapılan müdahalelere rağmen kurtarılamadı. Gülperi hemşirenin otopsi raporunda midede ilaç izine rastlanmadığı bildirildi. Talihsiz kadının ciğerlerinde aşırı derecede ödem oluştuğu belirlendi. Olay gecesi hastane polisi tarafından ifadesi alınan koca O.O., eşiyle kavga ettiklerini ve eşine vurduğunu söylemesine rağmen savcılık tarafından ifadeye çağrılmadı. Gülperi hemşirenin ilaç içtiğine dair hiçbir bulguya rastlanmazken, savcılık 2006’ta ‘intihar’ tespitiyle soruşturmayı kapattı. Kızının eşinden gördüğü şiddet sonucu öldüğünü düşünen ve kızının ölümüyle ilgili etkili soruşturma yapılmadığı gerekçesiyle 2007 yılında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) başvuran anne Ümran Durmaz’a, AİHM’den emsal sonuç çıktı. AİHM, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) yaşam hakkını savunan 2. maddesine göre ‘aile içi şiddetin ölüme yol açtığı’ iddiasıyla açılan davada Türkiye’nin 22 bin euro tazminat ödemesine hükmetti, soruşturmanın tekrar açılması gerektiğini bildirdi. Aile, AİHM kararına dayanarak dokuz yıl sonra İzmir Cumhuriyet Başsavcılığına soruşturmanın tekrar açılmasını ve eski kocanın yargılanmasını talep edecek.
“EMSAL TEŞKİL EDİYOR”
AİHM’e başvuruyu yapan Fransa Strasbourg Barosu ve İzmir Barosuna bağlı Avukat Ümit Kılınç, AİHM’nin savcılığı hatalı bularak toplam 22 bin euro tazminat cezası vermesinin diğer tüm benzer davalarda emsal teşkil ettiğini belirtti.
AİHM’in bu davada, kocası tarafından aile içi şiddete maruz kalan genç bir kadının ölümü sonucunda yapılan soruşturmanın etkili ve yeterli olması gerektiğini açıkça dile getirdiğini kaydeden Kılınç, sözlerini şöyle sürdürdü “Böyle bir durumda yapılacak soruşturmanın şüpheye yer bırakmayacak şekilde yapılması gerekmektedir. Benim kanaatime göre bu davanın önemi, AİHM yapılan soruşturmanın yetersiz ve etkisiz olduğundan dolayı soruşturmanın tekrar açılması gerektiğini söylemesidir. Bu nedenle verilen tazminat miktarı bizim için çok önemli değil. Bizim için önemli olan soruşturmanın tekrar açılması ve adaletin açılacak soruşturma sonucunda yerine gelmesidir.”
“KOCA ŞİDDET UYGULUYOR, SAVCI İFADE ALMIYOR”
Davada, mağdur Gülperi hemşirenin kocası tarafından aile içi şiddete maruz kaldığını, olay günü dahi kocanın mağdura şiddet uyguladığının dosyadan açıkça anlaşıldığını ifade eden Kılıç, şu ifadelere yer verdi: “Olay günü kocanın ifadesi polis tarafından ciddiyetsiz bir şekilde hastane bahçesinde alınıyor ve buna rağmen koca, olay günü eşine şiddet uyguladığını kabul ediyor. Gülperi Hanımın ailesi suç duyurusunda bulunuyor ve yapılan tıbbi expertizde Gülperi Hanımın kanında hiçbir ilaç izine rastlanmıyor ve ölümün ciğerlerde oluşan ödemden meydana geldiği belirtiliyor. Buna rağmen, dosya ile ilgilenen savcı, olayın intihar olduğu sonucuna varıyor. Gülperi Hanımın ailesinin talebine rağmen savcı şiddet uygulayan kocayı dinleme gereği dahi duymuyor ve çiftin evinde olay incelemesi dahi yaptırmıyor. Halbuki olay günü ev, darmadağın ve bardak ve şişe kırıkları ile dolu vaziyettedir. Ayrıca, talebe rağmen hiçbir tanık dinlenmiyor.”
“İNTİHAR OLARAK NİTELENDİRMEK İMKANSIZ”
“Gülperi Hanımın ölümünün intihar olmadığı, tam tersine aile içi şiddet sonucu ölüm olduğu sonucuna varmak çok kolay” diyen Kılınç, savcının yaptığı gibi olayı intihar olarak nitelendirmenin imkansız olduğunu vurguladı. Olayın intihar olmadığı yönünde AİHM’in de ciddi şüpheleri olduğunu dile getiren Kılınç, “AİHM de Türkiye’de kadına karşı şiddetin genel bir uygulama olduğunu ve kadınların bu konuda ayrımcılığa maruz kaldıklarını söylüyor” diye konuştu.
İZMİR CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞINA BAŞVURACAKLAR
Davanın senelerdir sürdüğünü belirten Kılınç, bu hafta içerisinde, AİHM kararına dayanarak İzmir Cumhuriyet Başsavcılığına başvuracaklarını ve soruşturmanın tekrar açılmasını talep edeceklerini bildirdi. Eski koca hakkında dava açılmasını ve yargılanmasını talep edeceklerini vurgulayan Kılınç, şunları söyledi: “Herhangi bir gelişme olmazsa, AİHM kararlarının icrasından sorumlu Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’ni bilgilendireceğiz ve bu konuda AİHM kararında belirtilen etkili ve yeterli bir soruşturmanın yapılması için Türkiye Hükumeti’ne baskı yapmasını talep edeceğiz. Hükümet AİHM 2. Dairesi tarafından verilen karara karşı Büyük Daire önünde itiraz edebilir. Kadına karşı şiddet söz konusu olduğu için ve dosyada bariz eksiklikler olduğu dikkate alındığında Türkiye Hükümeti’nin böyle bir talepte bulunacağını sanmıyorum. Kaldı ki, Hükümet Büyük Daire’ye gitme talebinde bulunsa dahi, benim kanaatime göre bu talep reddedilecek ve karar üç ay sonra kesinleşecektir.”
“BARİZ HATA”
AİHM’in eski Doğu Bloku ülkelerini ilgilendiren yaşam hakkı ile ilgili davalarda savcıların hatalı olduğunu tespit ettiğini ancak bu davadaki gibi bariz bir hatanın işlendiği dava bilmediğini, olacağını da sanmadığını kaydeden Kılınç şöyle konuştu: “Ölümün intihar olduğu yönünde elinde hiçbir veri olmamasına rağmen, tam tersine ölümün aile içi şiddet sonucu meydana geldiği tüm dosyadan açıkça anlaşılmasına rağmen, takipsizlik kararı verebilecek bir savcı tanımıyorum ben.”
“İÇ KANAMA NASIL OLDU?”
Kızı öldüğü günden beri intihar olayına inanmadığını söyleyen anne Ümran Durmaz, yaşadıkları olayı şu sözlerle anlattı: “Çocuğum o gece sadece bir cümle kurabilmiş. Sadece ‘nefes alamıyorum’ demiş ve hayatını kaybetmiş. Eşi ifadede ‘vurdum’ dediği halde bir kere olsun mahkemeye çıkarılmadı. ‘Niye vurdun?’ diye sorulmadı. Gittiğim her kapı bana kapandı. En son çareyi AİHM’e başvurmakta buldum. Otopsi raporunda ilaç, uyuşturucu madde bulunmadı. İç kanamadan öldüğü belirtiliyor peki bu iç kanama nasıl oldu? Kanıtlarım elimde, ifadeler elimde. İfadesinde ‘vurdum’ demiş ama olayın üstü kapatıldı.”
“DOKUZ YILDIR AĞLIYORUM”
Dokuz yıldır ağladığını ve yüreğinin yandığını söyleyen anne, “Ben yandım başka anneler yanmasın. Başka Gülperiler ölmesin. Önce Allah’a sonra yüce adalete güveniyorum. Sayın Cumhurbaşkanıma, Başbakanıma, Adalet Bakanıma sesleniyorum. Ben yaralıyım başkaları yaralanmasın. Takipsizlik kararı verilince itiraz ettim ama reddedildi. O kapı da yüzüme kapandı. O yıllarda maddi gücüm yok diye avukat tutamadım. Benim kızım intihar edecek biri değildi. Ben de bir anayım. Anne olanlar bu acının ne olduğunu anlayabilir. Ağlamaktan gözlerimi kaybettim” dedi.
Kaynak: Milliyet
http://www.milliyet.com.tr/dugumu-aihm-nin-emsal-karari-gundem-1971769/
]]>AİHM, midesinde ilaç izine rastlanmadığı halde ‘intihar’ tespiti ile soruşturması kapatılan İzmirli Gülperi hemşirenin kocası tarafından öldürülmüş olabileceğini belirterek soruşturmanın tekrar açılması gerektiğini bildirdi, Türkiye’nin 22 bin euro tazminat ödemesine hükmetti. Aile, dokuz yıl sonra soruşturmanın tekrar açılmasını talep edecek.
İzmir’de Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Kadın Doğum Servisi’nde hemşirelik yapan 26 yaşındaki Gülperi O., hastanenin eczanesinde çalışan sekiz aylık eşi O.O. tarafından 18 Temmuz 2005 akşamı hastaneye götürüldü. Doktorların şikayetlerini sorması üzerine O.O., eşinin ilaç içerek intihara kalkıştığını söyledi. İntihar ettiği söylenince midesi yıkanan Gülperi hemşire, yapılan müdahalelere rağmen kurtarılamadı. Gülperi hemşirenin otopsi raporunda midede ilaç izine rastlanmadığı bildirildi. Talihsiz kadının ciğerlerinde aşırı derecede ödem oluştuğu belirlendi. Olay gecesi hastane polisi tarafından ifadesi alınan koca O.O., eşiyle kavga ettiklerini ve eşine vurduğunu söylemesine rağmen savcılık tarafından ifadeye çağrılmadı. Gülperi hemşirenin ilaç içtiğine dair hiçbir bulguya rastlanmazken, savcılık 2006’ta ‘intihar’ tespitiyle soruşturmayı kapattı. Kızının eşinden gördüğü şiddet sonucu öldüğünü düşünen ve kızının ölümüyle ilgili etkili soruşturma yapılmadığı gerekçesiyle 2007 yılında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) başvuran anne Ümran Durmaz’a, AİHM’den emsal sonuç çıktı. AİHM, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) yaşam hakkını savunan 2. maddesine göre ‘aile içi şiddetin ölüme yol açtığı’ iddiasıyla açılan davada Türkiye’nin 22 bin euro tazminat ödemesine hükmetti, soruşturmanın tekrar açılması gerektiğini bildirdi. Aile, AİHM kararına dayanarak dokuz yıl sonra İzmir Cumhuriyet Başsavcılığına soruşturmanın tekrar açılmasını ve eski kocanın yargılanmasını talep edecek.
“EMSAL TEŞKİL EDİYOR”
AİHM’e başvuruyu yapan Fransa Strasbourg Barosu ve İzmir Barosuna bağlı Avukat Ümit Kılınç, AİHM’nin savcılığı hatalı bularak toplam 22 bin euro tazminat cezası vermesinin diğer tüm benzer davalarda emsal teşkil ettiğini belirtti.
AİHM’in bu davada, kocası tarafından aile içi şiddete maruz kalan genç bir kadının ölümü sonucunda yapılan soruşturmanın etkili ve yeterli olması gerektiğini açıkça dile getirdiğini kaydeden Kılınç, sözlerini şöyle sürdürdü “Böyle bir durumda yapılacak soruşturmanın şüpheye yer bırakmayacak şekilde yapılması gerekmektedir. Benim kanaatime göre bu davanın önemi, AİHM yapılan soruşturmanın yetersiz ve etkisiz olduğundan dolayı soruşturmanın tekrar açılması gerektiğini söylemesidir. Bu nedenle verilen tazminat miktarı bizim için çok önemli değil. Bizim için önemli olan soruşturmanın tekrar açılması ve adaletin açılacak soruşturma sonucunda yerine gelmesidir.”
“KOCA ŞİDDET UYGULUYOR, SAVCI İFADE ALMIYOR”
Davada, mağdur Gülperi hemşirenin kocası tarafından aile içi şiddete maruz kaldığını, olay günü dahi kocanın mağdura şiddet uyguladığının dosyadan açıkça anlaşıldığını ifade eden Kılıç, şu ifadelere yer verdi: “Olay günü kocanın ifadesi polis tarafından ciddiyetsiz bir şekilde hastane bahçesinde alınıyor ve buna rağmen koca, olay günü eşine şiddet uyguladığını kabul ediyor. Gülperi Hanımın ailesi suç duyurusunda bulunuyor ve yapılan tıbbi expertizde Gülperi Hanımın kanında hiçbir ilaç izine rastlanmıyor ve ölümün ciğerlerde oluşan ödemden meydana geldiği belirtiliyor. Buna rağmen, dosya ile ilgilenen savcı, olayın intihar olduğu sonucuna varıyor. Gülperi Hanımın ailesinin talebine rağmen savcı şiddet uygulayan kocayı dinleme gereği dahi duymuyor ve çiftin evinde olay incelemesi dahi yaptırmıyor. Halbuki olay günü ev, darmadağın ve bardak ve şişe kırıkları ile dolu vaziyettedir. Ayrıca, talebe rağmen hiçbir tanık dinlenmiyor.”
“İNTİHAR OLARAK NİTELENDİRMEK İMKANSIZ”
“Gülperi Hanımın ölümünün intihar olmadığı, tam tersine aile içi şiddet sonucu ölüm olduğu sonucuna varmak çok kolay” diyen Kılınç, savcının yaptığı gibi olayı intihar olarak nitelendirmenin imkansız olduğunu vurguladı. Olayın intihar olmadığı yönünde AİHM’in de ciddi şüpheleri olduğunu dile getiren Kılınç, “AİHM de Türkiye’de kadına karşı şiddetin genel bir uygulama olduğunu ve kadınların bu konuda ayrımcılığa maruz kaldıklarını söylüyor” diye konuştu.
İZMİR CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞINA BAŞVURACAKLAR
Davanın senelerdir sürdüğünü belirten Kılınç, bu hafta içerisinde, AİHM kararına dayanarak İzmir Cumhuriyet Başsavcılığına başvuracaklarını ve soruşturmanın tekrar açılmasını talep edeceklerini bildirdi. Eski koca hakkında dava açılmasını ve yargılanmasını talep edeceklerini vurgulayan Kılınç, şunları söyledi: “Herhangi bir gelişme olmazsa, AİHM kararlarının icrasından sorumlu Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’ni bilgilendireceğiz ve bu konuda AİHM kararında belirtilen etkili ve yeterli bir soruşturmanın yapılması için Türkiye Hükumeti’ne baskı yapmasını talep edeceğiz. Hükümet AİHM 2. Dairesi tarafından verilen karara karşı Büyük Daire önünde itiraz edebilir. Kadına karşı şiddet söz konusu olduğu için ve dosyada bariz eksiklikler olduğu dikkate alındığında Türkiye Hükümeti’nin böyle bir talepte bulunacağını sanmıyorum. Kaldı ki, Hükümet Büyük Daire’ye gitme talebinde bulunsa dahi, benim kanaatime göre bu talep reddedilecek ve karar üç ay sonra kesinleşecektir.”
“BARİZ HATA”
AİHM’in eski Doğu Bloku ülkelerini ilgilendiren yaşam hakkı ile ilgili davalarda savcıların hatalı olduğunu tespit ettiğini ancak bu davadaki gibi bariz bir hatanın işlendiği dava bilmediğini, olacağını da sanmadığını kaydeden Kılınç şöyle konuştu: “Ölümün intihar olduğu yönünde elinde hiçbir veri olmamasına rağmen, tam tersine ölümün aile içi şiddet sonucu meydana geldiği tüm dosyadan açıkça anlaşılmasına rağmen, takipsizlik kararı verebilecek bir savcı tanımıyorum ben.”
“İÇ KANAMA NASIL OLDU?”
Kızı öldüğü günden beri intihar olayına inanmadığını söyleyen anne Ümran Durmaz, yaşadıkları olayı şu sözlerle anlattı: “Çocuğum o gece sadece bir cümle kurabilmiş. Sadece ‘nefes alamıyorum’ demiş ve hayatını kaybetmiş. Eşi ifadede ‘vurdum’ dediği halde bir kere olsun mahkemeye çıkarılmadı. ‘Niye vurdun?’ diye sorulmadı. Gittiğim her kapı bana kapandı. En son çareyi AİHM’e başvurmakta buldum. Otopsi raporunda ilaç, uyuşturucu madde bulunmadı. İç kanamadan öldüğü belirtiliyor peki bu iç kanama nasıl oldu? Kanıtlarım elimde, ifadeler elimde. İfadesinde ‘vurdum’ demiş ama olayın üstü kapatıldı.”
“DOKUZ YILDIR AĞLIYORUM”
Dokuz yıldır ağladığını ve yüreğinin yandığını söyleyen anne, “Ben yandım başka anneler yanmasın. Başka Gülperiler ölmesin. Önce Allah’a sonra yüce adalete güveniyorum. Sayın Cumhurbaşkanıma, Başbakanıma, Adalet Bakanıma sesleniyorum. Ben yaralıyım başkaları yaralanmasın. Takipsizlik kararı verilince itiraz ettim ama reddedildi. O kapı da yüzüme kapandı. O yıllarda maddi gücüm yok diye avukat tutamadım. Benim kızım intihar edecek biri değildi. Ben de bir anayım. Anne olanlar bu acının ne olduğunu anlayabilir. Ağlamaktan gözlerimi kaybettim” dedi.
CEREN ATMACA- HALİL KARAHAN
İZMİR
http://www.iha.com.tr/haber-aihmin-emsal-sonucu-dugumu-cozecek-411612/
]]>Kaynak:
http://www.sabah.com.tr/egeli/2014/11/20/gulperinin-dosyasi-yeniden-acilacak
]]>AİHM, intihar ettiği öne sürülen Gülperi Ovalıoğlu’nun kocası tarafından öldürülmüş olabileceğini belirtti. Dosya yeniden açılıyor.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, geçen hafta ‘aile içi şiddetin ölüme yol açtığı’ iddiasıyla açılan bir davada Türkiye’nin 22 bin euro tazminat ödemesine hükmetti. Mahkeme, Gülperi Ovalıoğlu isimli genç kadının öldürülmesiyle ilgili etkili soruşturma yapılmadığını hükmetti. AİHM, ‘İntihar ettiği’ öne sürülen Ovalıoğlu’nun aile içi şiddet kurbanı olduğunu belirtti. Dava konusu olay 2005’te İzmir’de yaşandı. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Kadın Doğum Servisi’nde hemşire olan 26 yaşındaki Gülperi Ovalıoğlu’nun eşi Oğuzhan Ovalıoğlu aynı hastanenin eczanesinde çalışıyordu. Bir akşam eşinin yaşadıkları kavgadan sonra aşırı dozda ilaç içerek intihar ettiğini söyleyerek Gültepi Ovalıoğlu’nu hastaneye götürdü.
İç kanamadan öldü
Ovalıoğlu’nun midesi yıkandı ancak kurtarılamadı. Otopsisinde ilaç izine rastlanmadı, ciğerlerinde ise aşırı derecede ödem oluştuğu belirlendi. Buna rağmen savcılık 2006’ta ‘intihar’ tespitiyle soruşturmayı kapattı. Anne Ümran Durmaz, kızının, eşinden gördüğü şiddet sonucunda öldürüğünü, ölümüyle ilgili etkili soruşturma yapılmadığı gerekçesiyle 2007 yılında AİHM’ye başvurdu. AİHM de, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) yaşam hakkını savunan 2. maddesine göre Türkiye’nin tazminat ödemesine hükmetti.
Tokat attığını söyledi
Gülperi Ovalıoğlu’nun kardeŞi Güher Kanter, şunları anlattı: “Oğuzhan Ovalıoğlu’nun kardeşimi hastaneye götürdükten sonra sadece ‘ben bir şey yapmadım sadece tokat attım’ dediğini öğrendik. Otopsi istedik. İlaca rnastlanmadı. İkinci otopsi yapıldı. Adli Tıp Kurumu da kesinlikle ilaç yok dedi. Buna rağmen savcı intihar diye dosyayı kapattı. Hatta nüfus müdürlüğüne bile aşırı dozda ilaç içti diye savcılık tarafından yazı yazdı. Olay günü Oğuzhan Ovalıoğlu’nun ifadesi sadece hastane bahçesinde alındı. Savcılık tarafından çağrılmadı. Hiçbir işlem yapılmadı.”
İşte davanın kronolojisi
AİHM dosyasındaki bilgilere göre Gülperi Ovalıoğlu 18 Temmuz 2005’te intihara kalkıştığı iddiasıyla hastaneye getirildi. Yaşamını yitirdi.
Babası kızını eşinin dövdüğünü iddia ederek savcılığa başvurdu. 30 Ocak 2006’da Adli Tıp ‘İlaç izine rastlanmadı. Ciğerlerinde ödem tespit edildi’ raporu verdi. 28 Şubat 2006’da savcılık ‘intihar etti’ diyerek soruşturmayı kapattı.
4 Nisan 2006’da aile Karşıyaka Ağır Ceza Mahkemesi’ne itirazda bulundu. Reddedildi.
Üç ay içinde dosya açılmalı
AİHM’e başvuruyu yapan Fransa Strasbourg Barosu ve İzmir Barosuna bağlı olarak çalışan Avukat Ümit Kılınç da Türkiye’nin yeniden soruşturmayı başlatması gerektiğini söyledi: Ovalıoğlu, eşi tarafından şiddete maruz kalıyor. Defalarca evden kaçıyor ve ailesine sığınıyor. Olay gecesi yine şiddete maruz kalıyor. AİHM, Türkiye’den tekrar soruşturmayı açma talebinde de bulundu. Koca soruşturma açılmadığını ve yapılan soruşturmanın yeterli olmadığını söyledi. Bu aşamada Türk makamlarına düşen tekrar soruşturmayı açmak. Gerekirse mağdurun mezarı açılıp tekrar otopsi yapılabilecek. Eşinin ifadesi alınıp hakkında dava açılabilecek ve yargılanabilecek. AİHM de olayın intihar değil koca tarafından yapılan şiddet olduğu kanaatinde. AİHM’in verdiği kararı Avrupa Konseyi denetleyecek ve 3 ay içerisinde soruşturmanın açılması gerekiyor.”
Kaynak: KENAN BUTAKIN / VATAN Gazetesi
http://www.gazetevatan.com/gulperi-nin-dosyasi-9-yil-sonra-aciliyor-697500-gundem/
]]>Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Türkiye’de “aile içi şiddetin ölüme yol açtığı” iddiasıyla açılan davada, insan hakları ihlali kararı verildi. Mahkeme, Ümran Durmaz isimli vatandaşın 2007 yılında yaptığı başvuruda, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) 2. maddesinin ihlal edildiğine hükmederek toplam 22 bin avro tazminat ödenmesine hükmetti.
Durmaz, doktorlar tarafından intihar sonucu öldüğüne karar verilen kızı Gülperi’nin hiçbir zaman “intihar eğiliminde olmadığı ve gerçekte eşi tarafından öldürüldüğünü” iddia etmiş ve yaptıkları şikayet sonucu Türkiye’de etkili soruşturma açılmadığını ileri sürmüştü. İzmir’de 2005 yılında meydana gelen olayda ölen hemşire Gülperi’nin aynı hastanenin eczanesinde çalışan eşi, polise verdiği ifadede, o gün karısıyla tartıştıklarını ve karısına şiddet uyguladığını kabul etmişti. Eşinin kavga sonucu aşırı dozda ilaç alarak intihar ettiğini söyleyen koca, eşinin fenalaşması üzerine kendisini hastanenin acil servisine götürdüğünü söylemişti.
Midesi yıkanmasına rağmen kurtarılamayan genç kadının daha sonra yapılan otopsisinde ilaç izine rastlanmamış ancak ciğerlerinde aşırı derecede ödem oluştuğu belirlenmişti. Savcılık, 2006 yılında intihar tespitiyle soruşturmayı kapatmıştı. Bunun üzerine anne Durmaz, kızının ölümüyle ilgili etkili soruşturma yapılmadığı gerekçesiyle AİHM’ye başvurmuştu. Aile, kızlarının eşinden gördüğü şiddet sonucu iç kanamadan öldüğü şikayetinde bulunmuştu
Gözaltında kötü muamele
Ender Bulhaz Aktürk isimli vatandaşın yaptığı başvuruyu inceleyen AİHM, Türkiye’nin, AİHS’nin işkence ve kötü muamelenin yasaklanmasıyla ilgili 3. maddesini ihlal ettiğine hükmetti.Türkiye karar gereği, mahkeme masrafları dahil 12 bin 400 avro tazminat ödeyecek. Türkiye’de bir polis memurunu öldürmek suçundan hüküm giyen ve Tekirdağ F-Tipi cezaevinde yatan 1982 doğumlu Aktürk, 2009 yılında gözaltına alındıktan sonra karakolda işkence gördüğünü ileri sürmüş ve işkence şikayetinin savcılık tarafından değerlendirilmediğini iddia etmişti.
AİHM, Cüneyt Polat isimli vatandaşın gözaltında kötü muamele gördüğü ve kötü muamele şikayetinin savcılık tarafından değerlendirilmediği yolundaki başvurusuyla ilgili Türkiye’nin, AİHS’nin 3. maddesini ihlal ettiğine hükmetti ve toplam 10 bin avro tazminat ödenmesini kararlaştırdı.
Uzun tutukluluk
Mahkeme, Ali Rıza Kaplan isimli vatandaşın “uzun tutukluluk süresi” dolayısıyla yaptığı şikayet başvurusunda Türkiye’nin, AİHS’nin 5. maddesini ihlal ettiğine hükmetti ve mahkeme masrafları dahil 8 bin 500 avro ödenmesine hükmetti. AİHM, terör örgütüne üye olmak suçundan 2003 yılında gözaltına alınan Kaplan’ın, başvuruyu yaptığı 2008 yılında hala tutuklu yargılanmasını “ihsanhakları ihlali” olarak değerlendirdi.
İstimlak davası
Nursen Dinç, Birsen Lutlu, Aynur Sever, Neşe Dinç ve Fatmagül Dinç isimli beş vatandaşın Türkiye’de açtıkları istimlak davasının uzun sürmesi nedeniyle yaptıkları başvuruda ise AİHM, AİHS’nin 6. maddesinin ihlal edildiğine hükmederek başvuru sahiplerine ikişer bin avro, mahkeme masrafları olarak da 3 bin avro ödenmesini kararlaştırdı.
Kaynak
http://www.cnnturk.com/haber/turkiye/aihm-turkiyeyi-tazminata-mahkum-etti
Davamızla ilgili diğer haber
http://www.haberler.com/aihm-de-turkiye-davalari-2-6683872-haberi/
]]>İçtüzüğün 47. Maddesi iki temel değişiklik öngörüyor. İlk olarak, AİHM’e yapılan başvurularda tüm belgelerin eksiksiz bir şekilde başvuru formu ile birlikte gönderilmesi zorunluluğunu getirmektedir. Eksik gönderilen başvurular artık kaydedilmeyecek ve hemen AİHM Yazı İşleri Müdürlüğü tarafından reddedilecektir. Ayrıca, eski başvuru formunun yerine Mahkeme tarafından yeni düzenlenen bir başvuru formu ile ancak AİHM’e başvuru yapılabilmektedir. Mahkeme’nin iş yükü nedeniyle, bu başvuru formunun uzunluğu da AİHM tarafından sınırlanmıştır. Çok uzun başvurular, başvuruculara kısaltma için iade edilebilmektedir.
Yapılan ikinci büyük değişiklik, 6 aylık başvuru süresinin kesilmesine ilişkindir. Eskiden, Yazı İşleri Müdürlüğü’ne gönderilen ilk başvuru mektubu ile, başvurunun ve şikayetlerin özeti yapılarak 6 aylık süre durdurulabilmekteydi. Yazı İşleri Müdürü, başvurunun kayda alındığını ve altı haftalık süre içerisinde başvuru formunu ekleri ile birlikte usulüne uygun olarak doldurması gerektiğini belirten mektubu başvurucuya gönderirdi. Başvurucular ve avukatları, kendilerine verilen süre içinde, başvuru formunu ve eklerini göndermeleri durumunda AİHM, 6 aylık süreyi ilk mektup tarihini dikkate alarak hesaplamaktaydı. Bu durum tamamen tarihe karıştı ve ilk mektupla başvuru süresinin duldurulması imkansız hale gelmiştir. AİHM’e başvuru için artık başvuru formunun ve eklerinin tamamen, en son kesin karardan itibaren 6 aylık süre içinde gönderilmesi gerekmektedir.
AİHM Yazı İşleri Müdürlüğü, içtüzükte yapılan bu değişiklik ile ilgili olarak başvuruculara kolaylık sağlamak amacıyla, bilgilendirici belgelerin kapsamını yalnızca Fransızca ve İngilizce ile sınırlandırmamış, bu iki diliin yanında bilgilendirici belgeleri taraf devletlerin resmi dillerinde yayınlamıştır.
İçtüzüğün 47. Maddesinde yapılan değişiklik dikkate alındığında, AİHM’e başvurularda sadece başvurucuların değil ama aynı zamanda avukatların da çok dikkatli davranmaları gerekmektedir. 47. Madde ile getirilen ‘idari kabuledilemezlik’ uygulaması ile başvurular kolaylıkla reddedilebilmekte ve şahısların haklarına halel gelebilmektedir. Bu nedenle AİHM’e yapılan başvuru formlarının daha özenli bir şekilde hazırlanması ve ilgili tüm belgelerin eksiksiz bir şekilde eklenmesi gerekmektedir. Yeni başvuru formu için http://www.echr.coe.int/Documents/Application_Form_2014_1_TUR.pdf tıklayınız.
]]>Dr. Ümit KILINÇ1
GİRİŞ
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (« AİHM » olarak anılacaktır) şahısların Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile (« AİHS » veya « Sözleşme » olarak anılacaktır) güvence alınan hak ve özgürlüklerinin ihlal edildiğini iddia edebilmelerine imkan veren, iç hukukta elverişli ve etkili başvuru yollarını oluşturma konusunda devletin yükümlülükleri olduğunu belirtmektedir2. Bu amaçla, 23 Eylül 2010 tarihinde referandum ile kabul edilen 5982 sayılı yasa ile, Anayasa’nın 148. maddesine bir fıkra eklenmiş ve AİHS kapsamında korunan anayasal hak veya özgürlüklerin güvence altına alınması için Anayasa Mahkemesi önünde bireysel başvuru3 mekanizması kabul edilmiştir.
Türk hukuk sistemi için bireysel başvurunun kabul edilmesi, insan hakları hukuku ve anayasa hukuku açısından önemli ve köklü bir reform niteliğindedir. Bireyin temel hak ve özgürlüklerinin anayasa yargısı yoluyla korunması işlevini gören ve bireyin anayasa yargısına erişimini sağlamaya imkan veren bu mekanizma, aynı zamanda hukuk düzeninin anayasal anlamda korunarak güçlendirilmesine ve anayasa yargısı ve insan hakları hukuku ile ilgili içtihatların geliştirilmesine katkı sunmaktadır4.
Bireysel başvuru sadece anayasa hukuku ve insan hakları hukuku açısından önemli değildir ama aynı zamanda, hukukun diğer başka alanları için de büyük bir önem arzetmektedir : bireysel başvuru yoluyla Anayasa’da ifade edilen insan hakları ile ilgili hükümlere uygunluk denetiminin yapılması, diğer hukuk dallarının insan hakları hukuku ile tanışmasına ve bu hukuk dallarının insan haklarına aykırı hükümlerinin düzeltilmesine veya ortadan kaldırılmasına imkan vermektedir. Bu mekanizma ayrıca hukuk sistemini iyileştirme, insan hakları konusunda Avrupa standartlarını yakalamaya5, vatandaşlarda hak ve özgürlüklerinin daha etkili bir şekilde korunacağı duygusunun oluşmasına6, tüm yargı organlarının insan haklarının korunması konusunda hassasiyet göstermelerine7 ve toplum ile Türk yargı sisteminde bir insan hakları geleneğinin oluşmasına katkı sunacaktır8.
Bireysel başvuru müessesesi Anayasa Mahkemesi’nin iç yapısını da değiştirmiş9 ve Yüksek Mahkeme’ye yeni bir misyon yüklemiştir ; 23 Eylül 2012 tarihinden önce « iptal », « itiraz », « siyasi parti kapatma », « dokunulmazlığın kaldırılması » ve « yüce divan » davalarında10 « anayasa yargıcı » olarak hareket eden Anayasa Mahkemesi, bundan böyle « insan hakları yargıcı » misyonunu gerçekleştirmeye çalışacaktır. Yüksek Mahkeme adli ve idari hakimler tarafından verilen kararlarının, sadece Anayasa’ya değil ama aynı zamanda Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine ve AİHM içtihatlarına uygun olup olmadığını denetleyecektir.
Bireysel başvurunun kabul edilmesindeki amaç, AİHM önünde Türkiye’nin « sicilini » düzeltmek, başvurular için bir « filtre » görevi görmek ve başvuru sayısını indirmekle birlikte, ülkedeki insan hakları sorunlarına iç hukukta çözüm bulmaktır. Yapılan düzenlemelere göre, bireysel başvurunun yürürlüğe girdiği 23 Eylül 2012 tarihinden sonra kesinleşen kararlar aleyhine, Anayasa’da ve İnsan Hakları Sözleşmesi’nde korunan hakların ihlal edilmesinden dolayı AİHM’ne başvurmadan önce Anayasa Mahkemesi’ne başvurulması gerekmektedir.
30 Nisan 2013 tarihinde verilen Uzun-Türkiye11 kararında AİHM, Anayasa Mahkemesi önünde öngörülen bireysel başvuru mekanizmasının, Türkiye aleyhine başvuruda bulunan başvurucuların gitmesi gereken bir iç hukuk yolu olduğuna karar vermiştir. AİHM bu davada bu karara varmadan önce, bireysel başvurunun başvuruda bulunmak isteyen kişilere ulaşılabilirliğini (accessibilité) incelemiştir. Bu amaçla AİHM, başvurucuların olağan başvuru yollarını tüketmelerinin önünde herhangi bir engel olmadığını, başvurucuların Anayasa Mahkemesi’ne doğrudan doğruya veya mahkemeler veya yurtdışı temsilcilikleri aracılığıyla yapılabileceğini, bireysel başvuru süresi olan otuz günün makul olduğunu ve ödenmesi gereken harcın aşırı olmadığını belirterek, Anayasa Mahkemesi önündeki bireysel başvurunun şahıslara ulaşılabilir olduğunu belirtmiştir.
AİHM, Anayasa Mahkemesi’nin oluşumunu ve önündeki usulü inceledikten sonra, Türkiye’de oluşturulan bireysel başvuru prosedürünün insan haklarını ve özgürlüklerini koruma konusunda gerekli imkanları sunduğuna karar vermiştir. Bireysel başvurunun Sözleşme’de ve ek Protokollerde korunan hak ve özgürlüklerin ihlal edilmesinden dolayı yeterli bir telafi öngörüp öngörmediği konusunda ise AİHM, Anayasa Mahkemesi’nin Kuruluş ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanunun ve Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün hükümlerini inceledikten sonra, bireysel başvuru mekanizmasının ve Anayasa Mahkemesi’nin yetkilerinin insan hakları ihlallerinin telafisini sağlayacak nitelikte olduğu sonucuna varmıştır12.
Ancak AİHM son olarak, Uzun-Türkiye kararında, Anayasa Mahkemesi tarafından verilecek kararların kendi içtihatları ile uyumlu olup olmadığını kontrol etme hakkını saklı tuttuğunun altını çizmektedir. Bu durumda, iç hukuk yollarının hem teoride hem de pratikte etkili olduğunu ispatlama görevinin Hükümete düşeceğini ifade eden AİHM, bireysel başvuru ile ilgili olarak başvurucuların şikayetlerinin iç hukukta etkili başvuru yoluna sahip olduğunu belirleme konusunda, Sözleşme’ye uygunluk denetimi yapabileceğini belirtmiştir13.
Dolayısıyla Yargıtay ve Danıştay veya diğer yargı organları tarafından verilen kesin kararlara karşı AİHM’e başvurmadan Anayasa Mahkemesi’ne başvurmak gerekmektedir çünkü bireysel başvuru, ulusal hukukta varolan insan hakları ihlallerini telafi edecek nitelikte olan bir başvuru yoludur. Bu hukuki yol tüketilmeden AİHM’e yapılan başvurular Sözleşme’nin 35. maddesi anlamında iç hukuk yollarının tüketilmemesinden dolayı reddedilecektir. Buna karşın, AİHM ileride Anayasa Mahkemesi tarafından verilen kararların kendi içtihatlarına uygun olup olmadığını tespit etme hakkını saklı tutmaktadır ve bu aşamada bu başvuru yolunun tam anlamıyla etkili olduğunu kesin bir şekilde belirtmeyerek, uygulamaya bakmak gerektiğini ifade etmektedir.
Yakın zamanda bireysel başvuru kapsamında esasa ilişkin verilen kararların14 incelenmesinden Anayasa Mahkemesi’nin, AİHM içtihatlarından çıkan ilkeleri eleştiriye yer bırakmayacak şekilde uyguladığını söyleyebiliriz15. Bu kararlarda, yargılamanın ve tutuklamanın uzunluğu ile ilgili Yüksek Mahkeme’nin vardığı sonucun tamamen Sözleşme hukukuyla uyumlu olduğunu düşünüyoruz. Aynı şekilde kabuledilemezlik ile ilgili verilen kararların büyük bir kısmının16, AİHM’nin içtihatları ile uyumlu olduğu kanaatindeyiz17.
Buna karşın, şu ana kadar verilen bazı kabuledilebilirlik ile ilgili kararlarda ve bireysel başvuru ile ilgili yasal hükümlerde, Anayasa Mahkemesi ve AİHM arasında bazı uyumsuzlukların olduğu ve Anayasa Mahkemesi tarafından verilen bu kararların bireysel başvurunun amacına uygun olmadığı görülmektedir. Bu makalede ele alınacak konu, bu uyumsuzluk noktalarının neler olduğunu ve hangi kararların bireysel başvurunun amacına aykırı olup olmadığını ortaya koymakla birlikte, bu noktalarla ilgili çözüm önerilerinin neler olabileceğidir. Bireysel başvuru kapsamında verilen kabuledilebilirlik ile ilgili yasal hükümlerin ve kararların incelenmesinde, üç noktada Anayasa Mahkemesi ile AİHM arasında uyumsuzluk olduğu anlaşılmaktadır : ilk olarak mağdur sıfatı ile ilgili sorunlara değindikten sonra (I), süre kuralının yorumlanması konusunda Anayasa Mahkemesi ile AİHM arasında ortaya çıkan yorum farklılığı üzerinde durmakta fayda vardır (II). Son olarak, başvuru yollarının tüketilmesi ile ilgili ortaya çıkan sorunlara değinmek gerekmektedir (III).
I-MAĞDUR SIFATINA İLİŞKİN SORUNLAR
Gerçek kişilerin (A) ve tüzel kişilerin (B) mağdur sıfatına ilişkin olarak Anayasa Mahkemesi ile AİHM arasındaki yaklaşım farklılığını incelemek gerekmektedir.
A.) Gerçek kişilerin mağdur sıfatı ile ilgili sorunlar
6216 sayılı Anayasa Mahkemesi’nin Kuruluş ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanunun 45. maddesine göre, yasama işlemleri ile düzenleyici idari işlemler ve Anayasanın yargı denetimi dışında bıraktığı işlemler aleyhine doğrudan bireysel başvuru yapılamamaktadır. Bu madde metni Sözleşme hukukuna uygun görünmektedir çünkü Sözleşme’nin 34. maddesi, AİHM’e başvurmak için şahsın « mağdur » sıfatının olmasını zorunlu kılmaktadır. Sözleşme, hakların ve özgürlüklerin yorumu için actio popularis şikayetleri kabul etmemekte ve bir şahsın AİHM önünde, etkilenmediği ve etkilenme ihtimali olmadığı bir Anayasa veya yasa hükmünden genel olarak şikayet etmesine ve bu hükmün Sözleşme’ye uygun olup olmadığını belirlemesine18 imkan vermemektedir19.
Anayasa Mahkemesi 16 Nisan 2013 tarihli kararında, « [b]ir yasama işleminin, temel hak ve özgürlüğün ihlaline neden olması durumunda, doğrudan yasama işlemi aleyhine değil, ancak yasama işleminin uygulanması mahiyetindeki işlem, eylem ve ihmallere karşı bireysel başvuru »20 yapılabileceğini belirtmiştir21. Dolayısıyla, bir kişinin mağdur olarak kabul edilebilmesi için, bir « işlem », « eylem » veya « ihmalden » doğrudan etkilenmiş olması gerekmektedir. Bu tespit AİHM ile Anayasa Mahkemesi arasında « mağdur » sıfatının yorumlanması konusundaki yaklaşım benzerliğini ortaya koymaktadır.
Ancak AİHM, Anayasa Mahkemesi’ne oranla, « mağdur » sıfatını daha geniş bir şekilde yorumlamaktadır ve bir mevzuat hükmünden, dolaylı olarak etkilenen veya etkilenme riski altında olan veya bu mevzuat hükmünden dolayı davranış değişikliğinde bulunan şahısları da « mağdur » olarak kabul etmektedir22. Örnek olarak, homoseksüel ilişkiyi yasaklayan iç yasal hükümlerin olması başlı başına homoseksüel olan şahısları mağdur etmektedir ve bu hükümlerin kendilerine somut bir olayda uygulanması veya bu yasaya karşı herhangi bir yasal yola başvurup başvurmamaları önemli değildir23. Aynı durum genel olarak yapılan telefon dinlemeleri24 ve doğum yapacak kadınlara kürtaj ile ilgili bilgi verilmesinin yasaklanması25 durumu için de söz konusudur26.
Aynı şekilde 6216 sayılı kanunun 46. maddesine göre, bireysel başvuru ancak ihlale yol açtığı ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal nedeniyle « güncel ve kişisel bir hakkı » doğrudan etkilenenler tarafından yapılabilir. Dolayısıyla, kişinin « mağdur » sıfatı, « güncel » ve « kişisel » hak ile doğrudan etkilenme ile sınırlandırılmıştır. Oysa Sözleşme anlamında « mağdur » olarak kabul edilmek için, kati surette bir zararın varlığı zorunlu değildir27; yukarıda belirtildiği gibi bir fiilden doğrudan doğruya veya dolaylı olarak etkilenme veya etkilenme ihtimalinin olması yeterlidir28. AİHM, « potansiyel mağdur » olarak kabul edilen başvurucuların başvurularını da incelemeyi kabul etmiş ve genel kararlardan veya düzenleyici işlemlerden etkilenen ve etkilenme riski altında olan şahısların « mağdur » sıfatlarının olduğuna karar vermiştir29.
Ayrıca « güncel bir hak » kavramından ne anlaşılması gerektiği açık değildir. Güncel olan veya olmayan insan hakları nelerdir ? Anayasa Mahkemesi, şu ana kadar verdiği kararlarda bu kavramı tanımlanmamıştır. Doğru’ya göre, güncel hak kullanılmakta olan bir haktır; ancak güncel hak kavramının Anayasa Mahkemesi tarafından bir hakkın ihlalinden « potansiyel » olarak etkilenmeyi de kapsayacak şekilde yorumlaması gerekmektedir30. Aynı tespite katılmaktayız. Yine bir « işlem, eylem veya ihmalden etkilenme » ile « kişisel bir hak » kavramları için de açıklık söz konusu değildir. AİHM’e göre, Sözleşme’nin 34. maddesindeki « mağdur » kavramı, ulusal yargı sistemlerinde varolan « mağdur » kavramından bağımsız ve otonom bir niteliğe sahiptir31 ve bu kavramın mekanik ve katı bir şekilde yorumlanmaması ama geniş bir şekilde yorumlanması gerekmektedir32. 6216 sayılı yasanın 45. ve 46. madde hükümlerinin AİHM içtihatlarına göre yorumlanarak, özel kişilerin « mağdur » sıfatı ile ilgili AİHM ve Anayasa Mahkemesi arasındaki muhtemel uyumsuzlukların giderilebileceği kanaatindeyiz.
Şimdi, tüzel kişilerin mağdur sıfatıyla ilgili olarak AİHM ve Anayasa Mahkemesi arasında bir yaklaşım farklılığı olup olmadığı sorununa eğilmek gerekmektedir.
B.) Tüzel kişilerin mağdur sıfatı ile ilgili sorunlar
AİHS’in 34. maddesi, « hükümet dışı kuruluşların » veya « kişi gruplarının » AİHM önünde bireysel başvuruda bulunabileceğini düzenlemektedir. Aynı şekilde 6216 sayılı kanunun 46. maddesinin 2. fıkrasında, kamu tüzel kişilerin bireysel başvuruda bulunamayacağı; buna karşın, özel hukuk tüzel kişilerin sadece tüzel kişiliğe ait haklarının ihlal edildiği gerekçesiyle bireysel başvuruda bulunabileceği düzenlenmiştir. 46. madde metninden ve AİHS’in 34. maddesinden, Anayasa Mahkemesi ve AİHM önünde bireysel başvuruda bulunma yetkisi konusunda, tüzel kişiler arasında bir ayrıma gidildiği görülmektedir : kamu tüzel kişileri ve özel hukuk tüzel kişileri.
Kamu tüzel kişilerinin bireysel başvuru yapamayacağı konusunda Anayasa Mahkemesi ile AİHM arasında görüş birliği vardır. Buna göre, köy tüzel kişileri33, Belediyeler34 ve Meslek odaları35 ve diğer kamu kurumları, AİHM önünde ve Anayasa Mahkemesi önünde bireysel başvuruda bulunamazlar ; bu nedenle kamu tüzel kişileri tarafından yapılan başvurular kişi bakımından yetkisizlik (ratione personae) nedeniyle reddedilmektedir.
Doktrinde, özel hukuktan doğan haklarının korunması amacıyla kamu tüzel kişilerine bireysel başvuru yapma imkanının tanınmaması eleştirilmektedir36. Bu eleştiriye katılmamaktayız çünkü, kamu gücünü kullanan ve devlet organları ile arasında hiyerarşik bir bağı olan bir kurumun, diğer kamu makamları tarafından yapılan işlemlere karşı Anayasa Mahkemesi’ne başvurmasının, bireysel başvurunun doğasına aykırı olduğunu düşünüyoruz. Bireysel başvuru yolu, devlet makamlarının işlem, eylem ve ihmallerine karşı kişilerin hak ve özgürlüklerini koruma amacını taşımaktadır. Bazı kamu kurumlarının insan haklarının, diğer kamu kurumlarının müdahalesinden korunması söz konusu olamaz. Kamu denetçiliğine bireysel başvuru hakkının tanınıp tanınması konusunda ise, bu kuruma bireysel başvuru hakkının tanınmasının ileride ortaya çıkacak insan hakları ihlallerini önleme konusunda olumlu bir etki göstereceği doğrudur37. Ancak kamu denetçiliğine bireysel başvuruda bulunma yerine, Anayasa Mahkemesi’nden bazı konularda görüş isteme yetkisinin verilmesi, gerek bireysel başvuru hakkının doğasını korumaya ve gerekse ileride ortaya çıkacak insan hakları ihlallerini önceden önlemeye imkan verecektir.
Buna karşın, kamu gücünü kullanma konusunda kamu kurumlarından farklı olan barolar ve meslek odalarına, bireysel başvuru hakkının tanınmaması eleştirilebilir. Devlet organları ile meslek kuruluşları arasında tam anlamıyla hiyerarşik bir ilişki söz konusu olmadığı için bu kuruluşlara bireysel başvuru hakkının tanınması, yukarıda verilen örneklerden farklı olarak bireysel başvuru mekanizmasının doğasına aykırı olmayacaktır ve ülkedeki insan haklarının korunmasına olumlu bir şekilde etki edecektir ; özellikle avukatların bağımsızlığı ve baroların insan haklarını savunma görevleri dikkate alındığında, barolara Anayasa Mahkemesi’ne başvurma, bireysel başvuru mekanizmasına bir işlerlik ve canlılık kazandırabilir ve baroların insan haklarının korunması misyonlarını yerine getirmelerine imkan sağlayabilirdi.
Özel hukuk tüzel kişilerinin Anayasa Mahkemesi önünde bireysel başvuruda bulunma hakkı konusunda ise, 6216 sayılı yasanın 46. maddesinde, « [ö]zel hukuk tüzel kişileri sadece tüzel kişiliğe ait haklarının ihlal edildiği gerekçesiyle bireysel başvuruda » bulunabilecekleri belirtilmiştir. Buna karşın, Sözleşme’nin 34. maddesinde gerçek kişiler ile özel hukuk tüzel kişileri arasında bireysel başvuru konusunda bir ayrım yapılmamıştır. Ayrıca, Anayasa Mahkemesi önündeki bireysel başvurunun aksine, tüzel kişilerin başvuru hakkı sadece kendi tüzel kişiliklerini ilgilendiren konularla sınırlı değildir38. Anayasa Mahkemesi önünde özel hukuk tüzel kişileri, kendi üyelerinin haklarını savunmak için bireysel başvuruda bulunamamalarına rağmen, Sözleşme’den doğan haklarından dolayı gerçek kişiler gibi özel hukuk tüzel kişileri, AİHM’e bireysel başvuruda bulunabilmektedirler39 ve özel bir yetki belgesi ile tüzel kişiler kendi üyelerini AİHM önünde temsil edebilmektedirler40.
Bununla birlikte, 6216 sayılı yasanın 46. madde metninde geçen « sadece tüzel kişiliğe ait haklar » ifadesinin muğlak olduğunu belirtmek gerekmektedir. « Sadece tüzel kişiliğe ait haklar » ifadesinden, özel hukuk tüzel kişilerinin doğasına bağlı hakları mı, yoksa onların faaliyet alanları ile ilgili hakları mı anlamak gerekmektedir ? Bu metinden özel hukuk tüzel kişilerinin örgütlenme özgürlüğü ve tüzel kişi olarak hak arama örgürlüğüne sahip olduğu tartışmasızdır41. Buna karşın bazı hakların özel hukuk tüzel kişileri tarafından bireysel başvuru konusu yapılabilmesi konusu açık değildir. Örnek olarak, mülkiyet hakkı « tüzel kişiliğe bağlı bir hak » mıdır ? Kanaatimizce « tüzel kişiliğe bağlı bir hak » kavramının geniş bir şekilde yorumlanarak, AİHS ile muhtemel bir uyumsuzluğun giderilmesi ve tüzel kişilerin hem doğalarına ve hem de faaliyetlerine ilişkin, AİHS ve Anayasa’da korunan haklar nedeniyle bireysel başvuruda bulunmalarına imkan tanınması gerektiği kanaatindeyiz42.
Özel ve tüzel kişilerin bireysel başvuru hakkının yanında, süre ile ilgili kuralların uygulanması konusunda da bazı sorunların varolduğu görülmektedir.
II-SÜRE KURALINA İLİŞKİN SORUNLAR
Hukukta süre kurallarının amacı, hukuk güvenliğini güçlendirmek, yargının iyi bir şekilde işlemesini sağlamak ve devlet makamlarını, uzun süren bir belirsizlikten ve dava tehtidinden korumaktır. AİHM’e göre, süre ile ilgili iç hukuktaki kurallar yargının iyi işlemesi için gereklidir43. Aynı şekilde Anayasa Mahkemesi, AİHM’in Stubbings ve diğerleri-Birleşik Krallık44 kararına gönderme yaparak sürenin hukuk sistemi için önemini belirtmiştir : « belli bir hakkın mahkemede ileri sürülebilmesi ya da hak arama hürriyeti kapsamında bir davanın açılabilmesi için öngörülecek süreler hukuk güvenliği ilkesi gereği olup, adil yargılama hakkının ihlali olarak değerlendirilemez. Anılan süreler, mahkemelerin zamanın geçmesi nedeniyle güvenilirliği kalmayan, eksik ya da ulaşılması zor kanıtlara dayanarak uzak geçmişte meydana gelmiş olaylar hakkında karar vermelerini istemekle oluşabilecek adaletsizliklerin önüne geçmek ve hukuk güvenliğini sağlamak gibi önemli ve meşru amaçlara hizmet ederler. Süre sınırlaması getiren bu müdahaleler, devletin takdir yetkisi içinde olup, ulaşılmak istenen meşru amaçla orantılı oldukça ve hakkın özünü zedelemedikçe Anayasa’da yer alan hak arama hürriyetini engellemiş sayılmazlar »45.
Ancak sürenin hukuk için gerekliliği konusundaki mutabakata rağmen, süre kurallarının hesaplanması konusunda AİHM ve Anayasa Mahkemesi arasında bazı farklılıklar göze çarpmaktadır. Bu farklılıklar, zaman bakımından yetki (ratione temporis) (A) ve bireysel başvuru süresinin hesaplanması (B) konusunda ortaya çıkmaktadır.
A.) Zaman bakımından yetki ile ilgili sorunlar
6216 sayılı Anayasa Mahkemesi’nin Kuruluş ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanunun geçici 1. maddesinin 8. fıkrasına göre, Anayasa Mahkemesi « 23/9/2012 tarihinden sonra kesinleşen nihai işlem ve kararlar aleyhine yapılacak bireysel başvuruları » incelemektedir. Anayasa Mahkemesi zaman bakımından yetki konusunu şu şekilde ifade etmektedir : « Anayasa ve 6216 sayılı Kanun’un anılan hükümleri uyarınca Anayasa Mahkemesi’nin zaman bakımından yetkisinin başlangıcı 23/9/2012 tarihi olup, Mahkeme, ancak bu tarihten sonra kesinleşen nihai işlem ve kararlar aleyhine yapılan bireysel başvuruları inceleyebilecektir. Bu açık düzenlemeler karşısında, anılan tarihten önce kesinleşmiş nihai işlem ve kararları da içerecek şekilde yetki kapsamının genişletilmesi mümkün değildir. Mahkemenin zaman bakımından yetkisine ilişkin bu düzenlemelerin kamu düzenine ilişkin olmaları nedeniyle, bireysel başvurunun tüm aşamalarında resen dikkate alınmaları gerekir »46.
Ancak sorun, 23 Eylül 2012 tarihinde kesinleşen ama bu tarihten sonra ilgili şahıslara tebliğ edilen başvurular için zaman bakımından yetki meselesinin nasıl yorumlanacağı konusunda ortaya çıkmaktadır. Yüksek Mahkeme, bu soruya açık bir şekilde cevap vermiş ve sadece söz konusu işlem ve karar tarihlerini dikkate alarak, tebliğ tarihlerinin kendisi için bir önemi olmadığını ifade etmiştir. Anayasa Mahkemesi, « kesinleşen nihai işlem ve kararlar » ifadesini yorumlamış ve kararın veya işlemin ilgili şahsa tebliğinin kararın kesinleşmesine etki etmediğini belirtmiştir47. Dolayısıyla, 23 Eylül 2012 tarihinden önce verilen bir karar veya işlem, bu tarihten sonra başvuruculara tebliğ edilmiş olsa bile, bu karar veya işlemden dolayı ortaya çıkan insan hakları sorunlarının, Anayasa Mahkemesi’nin zaman bakımından yetkisizliği nedeniyle incelenmemektedir. Anayasa Mahkemesi, zaman bakımından yetkinin geriye yürürlü bir şekilde uygulanmaması hukuk güvenliği ilkesinin bir gereği olduğunu belirtmiştir48.
Yukarıda belirtilen yoruma dayanılarak Anayasa Mahkemesi tarafından bireysel başvuruların zaman bakımından yetkisizlik nedeniyle reddedilmesi durumuna birçok örnek verilebilir. Bireysel başvuruya konu birçok karar, 23 Eylül 2012 tarihinden önce kesinleşmesine rağmen bu kararların hangi tarihte başvuruculara tebliğ edildiği bilinmemektedir. Bu davalar, zaman bakımından yetkisizlik nedeniyle reddedilmiştir49. Aynı şekilde, bazı davalarda bireysel başvuruya konu kararlar veya işlemler 23 Eylül 2012 tarihinden önce verilmiş ve söz konusu kararlar veya işlemler başvuruculara bu tarihten sonra tebliğ edilmesine rağmen bu davalar da, zaman bakımından yetkisizlik nedeniyle reddedilmiştir50.
Özellikle Yaşar Öz davası üzerinde durmakta fayda vardır. Bu davada zaman bakımından yetkiden sonra devam eden bir ihlal iddiası olmasına rağmen Anayasa Mahkemesi, başvurucunun tutukluluğa yaptığı itirazın reddine ilişkin kararın 23 Eylül 2012 tarihinden önce kesinleşmiş olduğu gerekçesiyle başvuruyu zaman bakımından yetkisizlik nedeniyle reddetmiştir51. Halbu ki başvurucu tutuklamanın uzunluğundan şikayet etmektedir ve zaman bakımından yetkinin başlangıç süresi olan 23 Eylül 2012 tarihinde halen tutuklu görünmektedir. Dolayısıyla burada devam eden bir ihlal iddiası söz konusu olduğu için, zaman bakımından yetkisizlik nedeniyle başvurunun reddedilmesinin yerinde olmadığı kanaatindeyiz.
AİHM içtihatlarına göre, süre konusunda iç hukukta varolan düzenlemeler ve bunların uygulanması, haklarını arayan şahısların ulusal hukukta etkin olan başvuru yollarını kullanmalarını engellememesi gerekmektedir. AİHM, ulusal yargı organlarının usule ilişkin bazı hakları, hakkaniyete uygun yargılamaya zarar verecek nitelikte aşırı formalizmden uzak durarak yorumlamaları ve uygulamaları gerektiğinin altını çizmektedir. Mahkeme iç hukuktaki sürelerin ne zaman başladığı konusuna eğilmiştir : Miragall Escolano ve diğerleri-İspanya kararında AİHM, ulusal yargı organlarının sürenin başladığı tarih olarak kararın verildiği tarihi dikkate aldıklarını, ancak sürenin başlangıç tarihinin kararın taraflara tebliğ edildiği tarih olması gerektiğini, çünkü tarafların ancak tebliğ ile söz konusu karardan haberdar olabildiklerini belirtmiştir. Mahkeme süre ilgili olarak ulusal hakim tarafından yapılan bu yorumun başvurucuların mahkemeye erişim hakkına zarar verdiğini belirterek Sözleşme’nin 6. maddesinin ihlal edildiğine karar vermiştir52.
AİHM’in bu tespitinden hareketle, tebliğ tarihinin Anayasa Mahkemesi’nin zaman bakımından yetkisini belirleme konusunda dikkate alınmaması eleştirilecek bir durumdur. Kanaatimizce, bireysel başvuru süresini şahısların haberdar olmadıkları bir karardan itibaren başlatmak yerine, bu kararların ilgili şahıslara tebliğ tarihinden itibaren başlatmak, gerek kişi hak ve özgürlüklerine ve gerekse hukuk güvenliği ilkesine saygı ile daha uyumludur. Hukuk güvenliği mahkemeler için değil ama bireyler için söz konusudur ve bireylerin haberdar olmadığı bir karara karşı bireysel başvuruda bulunmalarını beklemek hukuk güvenliğine aykırıdır. Bu yaklaşım, ilgili şahısları AİHM’ne başvurmaya ve çözümü uluslararası hukukta aramaya teşfik etmiştir; zaman bakımından yetkinin bu yorumu, insan hakları ihlallerini iç hukukta çözmek ve Türkiye’nin AİHM önünde mahkum edilmesini engellemek olan bireysel başvuru mekanizmasının amacına ne kadar uygun olup olmadığı sorusunu akla getirmektedir. Yukarıda belirtilen zaman bakımından yetki ile ilgili reddedilen kararların AİHM önüne gelmesi durumunda, 6216 sayılı yasanın geçici 1. maddesinin 8. fıkrasının yorumlanmasının « formalist » olarak değerlendirilme ihtimali vardır. Aynı « formalist » yaklaşımın, sürenin başlangıcı konusunda da söz konusu olup olmadığını incelemek gerekmektedir.
B.) Sürenin başlangıcı ile ilgili sorunlar
Askeri disiplin cezaları ile ilgili iki davada Anayasa Mahkemesi’nin sürenin başlangıcı konusunda ortaya koyduğu yaklaşım ile, AİHM’in benzer davalarda uyguladığı yaklaşım arasında farklılıklar bulunmaktadır. Her iki dava, 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu’nun 171. maddesine dayanılarak başvurucuların oda hapis cezalarına çarptırılmaları ile ilgilidir. Birinci davada, başvuruya verilen altı günlük oda hapsi cezasına yaptığı itiraz 15 Haziran 2012 tarihinde reddedilmiştir ve başvurucu söz konusu oda hapsi cezasını 30 Ekim 2012 ile 5 Kasım 2012 tarihleri arasında çekmiştir53. İkinci davada ise başvurucu, üst amirinin 4 Mayıs 2012 tarihli kararıyla yedi günlük oda hapis cezasıyla cezalandırılmıştır. Başvurucu üst makama itiraz etmemiş ve söz konusu oda hapis cezası 31 Ekim 2012 ile 7 Kasım 2012 tarihleri arasında infaz edilmiştir54.
Anayasa Mahkemesi, oda hapis cezalarının verildiği ve üst makam tarafından onaylandığı tarihleri dikkate alarak, her iki davayı da zaman bakımından yetkisizlik nedeniyle reddetmiştir. Yüksek Mahkeme’ye göre başvurucular « hakkında verilen oda hapis cezası Anayasa Mahkemesi’nin zaman bakımından yetkisi başladıktan sonraki tarih[lerde] (…) infaz edilmiş ise de infazın verilen cezanın kesinleşmesi üzerinde herhangi bir etkisi bulunmamaktadır ». Anayasa Mahkemesi, yukarıda zaman bakımından yetkisizlik ile ilgili kuralı (kararın kesinleştiği tarihin dikkate alınması) uygulayarak, ihlale neden olan eylemden çok ihlalin kökeninde yatan oda hapsi cezası ile ilgili kararı dikkate almıştır.
Bu yaklaşım AİHM içtihatlarıyla uyumlu değildir. Sözleşme hukukuna göre, başvurucu iç hukukta etkili bir hukuk yoluna sahip değilse, başvuru süresi şikayet konusu eylemin yapıldığı tarihten veya başvurucunun bu eylemden doğrudan etkilendiği tarihten itibaren başlamaktadır55. Oda hapisleri ile ilgili Pulatlı-Türkiye ilke kararında AİHM, bu tür hürriyeti bağlayıcı disiplin cezalarına karşı tüketilecek bir başvuru yolu olmadığını ve dolayısıyla başvuru süresinin kişinin hürriyetinden mahrum bırakıldığı tarihten itibaren dikkate alınması gerektiğini belirtmektedir56. Dolayısıyla oda hapisleri ile ilgili Anayasa Mahkemesi’ne yapılan bireysel başvurularda, sürenin başlangıcı olarak hürriyeti mahrumiyet işleminin yerine getirilmesinin dikkate alınması gerekirdi. Oda hapis cezalarına karşı etkili bir başvuru yolu bulunmamaktadır, üst amire yapılan itirazlar sonuç vermemektedir ve bu yol Sözleşme’nin 35. maddesi anlamında başvurucuların tüketmesi gereken bir yol değildir.
Ayrıca oda hapis cezaları ile ilgili sorun, hürriyeti mahrumiyet ile ilgilidir ve bu nedenle kişi güvenliği hakkını koruyan Sözleşme’nin 5. maddesi kapsamına girmektedir. 5. maddenin uygulanabilmesi için bir hürriyeti mahrumiyet kararı yeterli değildir; kişinin kendi hürriyetinden de mahrum bırakılması gerekmektedir. Oda hapis cezasının verildiği veya onaylandığı tarihte, bir hürriyeti mahrumiyet meydana gelmemiştir ve dolayısıyla 5. maddenin bu tarihte uygulanması söz konusu değildir. Hürrriyeti mahrumiyet durumu ancak, oda hapsi cezasının infazı ile mümkün olabilmektedir ve bu nedenle oda hapisleri ile ilgili sürenin, AHİM içtihatlarında olduğu gibi, infaz işleminin bittiği tarihte başlaması gerekmektedir. Bu yönüyle AİHM ve Anayasa Mahkemesi arasında açıkça bir uyumsuzluk söz konusudur.
Son olarak Anayasa Mahkemesi önündeki bireysel başvuru ile ilgili olarak başvuru yollarının tüketilmesi kuralı konusunda ortaya çıkan sorunlara değinmek gerekmektedir.
III-BAŞVURU YOLLARININ TÜKETİLMESİ KURALINA İLİŞKİN SORUNLAR
AİHM’e göre, iç hukuk yollarını tüketme kuralı Sözleşme ile oluşturulan koruma mekanizmasının ayrılmaz bir parçasıdır ve bu mekanizmanın temel bir ilkesini oluşturmaktadır57. Bu kural Sözleşme’nin ikincillik ilkesinin bir gereğidir58 ve bu ilkeye göre devletlere, Sözleşme’de korunan hak ve özgürlüklerin iç hukukta ihlal edilmesini önleme ve ihlalin telafi edilmesini sağlama fırsatı vermek gerekmektedir. Bu hak ve özgürlükleri koruma görevi öncelikli olarak ulusal yargı organlarına aittir ve bu konuda AİHM’nin rolü ikincildir; bu rol iç hukukta yapılan korumanın yetersiz olması durumunda söz konusu olabilmektedir. İkincillik ilkesinin tezahürü olan ve uluslararası hukukun bir kuralı olan iç hukuk yollarına başvurma yükümlülüğü59, AİHM’e başvurmadan önce, AİHS ile güvence altına alınan hak ve özgürlüklerin ulusal hukukta korunması amacını taşımaktadır.
Sözleşme’nin 35. maddesi anlamında başvuru yollarının tüketilmesi kuralı, sadece başvurucuların yargı yollarını tüketmeleri zorunluluğunu getirmemektedir (A) ama aynı zamanda, AİHM önünde öne sürülecek şikayetlerin de tüketilmesi gerekmektedir (B). Bu iki zorunluluk ayrı ayrı ele alınmalarına rağmen birbirini tamamlamaktadır60.
A.) Yargı yolunun tüketilmesi kuralı ile ilgili sorunlar
İç hukuk yollarının tüketilmesi kuralı sadece « faydalı » olan yolların tüketilmesini şart koşmaktadır. Sözleşme’nin 35. maddesi anlamında « faydalı » başvuru yolu ile Sözleşme’nin 13. maddesi anlamında « etkili » başvuru yolu arasında sıkı bir bağ vardır61. Sadece 13. maddeye göre etkili olan başvurunun, 35. madde anlamında tüketilmesi gerekmektedir; buna karşın etkili olmayan bir başvurunun tüketilmesinde fayda olmadığından, bu yollara başvurmadan AİHM’e doğrudan doğruya başvurulabilmektedir. Ayrıca etkili bir başvuru yolunu usulüne uygun olarak tüketmek gerekmektedir; başka bir deyişle başvurucuların tüm usul kurallarına uyma zorunluluğu vardır62. Başvurucu için, şikayetini telafi edebilecek, ulaşılabilir ve etkili olan birden fazla başvuru yolunun olması durumunda, bu yollardan birinin kullanılması, iç hukuk yollarının tüketilmesi zorunluluğunun yerine getirilmesi için yeterlidir63.
Bununla birlikte ilke olarak, başvuru yolunu kullanmanın başvurucunun insiyatifinde olması gerekmektedir. Bu nedenle, Türkiye’deki ceza davalarında karar düzeltme mekanizmasını işletmek sanıklara ait olmadığı için, Sözleşme’nin 35. maddesi anlamında bu yolun tüketilmemesi gerekmektedir64. Bu nedenle, AİHM’e yapılacak başvurularda başvuru süresi, Yargıtay tarafından verilen onama kararından itibaren başlamaktadır.
Buna karşın, Türkiye ile ilgili hukuk davalarında ve idari davalarda AİHM, karar düzeltme mekanizmasını esnek bir şekilde ve başvurucunun lehine yorumlamaktadır. Başvurucunun karar düzeltme yoluna başvurmadan AİHM’e başvurması durumunda, başvuru iç hukuk yollarının tüketilmemesinden dolayı reddedilmemektedir65. Aynı şekilde, Yargıtay ve Danıştay’ın ilgili dairesine karar düzeltme talebinde bulunduktan sonra başvurucunun AİHM’e başvurması durumunda AİHM, karar düzeltme yolunu tüketilmesi gereken yol olarak kabul edip, altı aylık başvuru süresini bu karar düzeltme talebinin karara bağlanmasından itibaren başlatmaktadır66.
Anayasa Mahkemesi’nin ceza davalarındaki karar düzeltme konusundaki yaklaşımı, AİHM’in yaklaşımına uygundur67. Buna karşın, idari ve hukuk davalarında ise her iki yargı organı arasında bulunan yaklaşım farklılığı göze çarpmaktadır. Anayasa Mahkemesi, AİHM’den farklı olarak, bireysel başvuru yoluyla Anayasa Mahkemesi’ne başvurabilmek için olağan kanun yollarının tüketilmiş olmasını zorunlu kılarak68, iç hukuk yollarının tüketilmesi için, idari ve hukuk davalarında karar düzeltme yoluna gitmeyi şart koşmaktadır. İç hukuk hükümlerine göre karar düzeltme olağan yargı yolu olduğu için, bu davalarda karar düzeltme yoluna başvurmayan şahısların başvuruları, iç hukuk yollarının tüketilmemesinden dolayı reddedilmektedir69.
Bununla birlikte, bir davanın aynı durumda bulunan birden fazla başvurucuyu ilgilendirmesi halinde, bir kısım başvurucunun bir başvuru yoluna başvurmalarına rağmen sonuç elde edememeleri durumunda, bu yola diğer başvurucuların başvurması gerekmemektedir. AİHM, böyle bir durumda başvuruda bulunmayan başvurucuların, daha önce dava arkadaşları tarafından tüketilen yolu tüketmelerinin gerekli olmadığına çünkü, bu başvuru yolunun bu şahıslar için etkili olmaktan çıktığına karar vermiştir70. Anayasa Mahkemesi’nin aynı konudaki tespiti tamamen farklıdır. 12 Şubat 2013 tarihli kararında Anayasa Mahkemesi aynı durumda olan iki başvurucudan birinin, iç hukuk yollarını tükettiğini, buna karşın ikinci başvurucunun bu başvuru yoluna başvurmadığını belirterek, ikinci başvurucunun başvurusunu olağan hukuk yollarının tüketilmemesi nedeniyle reddetmiştir71. İkinci başvurucu, birinci başvurucunun başvurduğu yola başvurması halinde sonuç elde edemeyeceği tartışmasızdır. Buna rağmen ikinci başvurucunun başvurusunun olağan hukuk yollarının tüketilmemesi nedeniyle reddedilmesinin yerinde olmadığı kanaatindeyiz.
Anayasa Mahkemesi’nin bu yaklaşımından farklı olarak AİHM, iç hukuk yollarının tüketilmesi zorunluluğunun mutlak bir kural olmadığını ve bu kuralın otomatik bir şekilde uygulanmaması gerektiğini belirtmektedir72. Başvuru yollarını tüketme, bireysel başvuruda bulunan şahsa altından kalkılamayacak bir yük yüklememesi gerekmektedir. Bir davada başvurucunun iç hukuk yollarını tüketme yükümlülüğünü yerine getirip getirmediği tespit edilirken, aşırı şekilcilikten uzaklaşıp başvurucunun kendisinden beklenen özeni gösterip göstermediğine bakılmalıdır73. İç hukuk yollarının tüketilmesi kuralını sıkı ve aşırı formalist bir şekilde yorumlamaktan ve uygulamaktan kaçınmak gerekmektedir74.
AİHM ve Anayasa Mahkemesi arasındaki yaklaşım farklılığına rağmen, karar düzeltme yoluna başvurulmadığı için bir davanın Anayasa Mahkemesi tarafından reddedilmesi ve davanın sonradan AİHM önüne gelmesi durumunda, AİHM’in yaklaşımı merak konusudur. Kanaatimizce iki ihtimal söz konusudur : AİHM, Anayasa Mahkemesi önünde bireysel başvuruda başvurabilmek için olağan kanun yollarının tüketilmiş olmasının zorunlu olması nedeniyle başvuruyu, iç hukuk yollarının usulüne uygun olarak tüketilmemesinden dolayı kabuledilemez bulabileceği gibi, Yargıtay’a temyiz yoluna başvuran başvuruculardan ayrıca karar düzeltme yoluna başvurmalarını bekleyemeyeceğimiz gerekçesiyle, başvurucuların Anayasa Mahkemesi önünde yaptıkları başvurunun reddedilmesinin mahkemeye ulaşma haklarına zarar verdiğine de karar verebilmektedir.
Bireysel başvuruda bulunmak için başvuru yollarının tüketilmesi zorunluluğu, ilgili tüm yargı organları önünde davanın incelenip karara bağlanması ile sınırlı değildir; bu yargı organları önünde şikayetin de aynı zamanda tüketilmesi gerekmektedir.
B.) Şikayetin tüketilmesi ile ilgili sorunlar
AİHM içtihatlarına göre, bir başvurunun iç hukuk yollarının tüketilmesi zorunluluğunu yerine getirebilmesi için, bu başvuruya konu şikayet ve şikayetlerin de en azından « özü » itibariyle öne sürülmesi gerekmektedir75. Aynı durum Anayasa Mahkemesi için de söz konusudur ve olağan hukuk yollarının tüketilmesi için şikayetin derece mahkemeleri önünde tüketilmesi gerekmektedir : « temel hak ve özgürlüklerin ihlal edildiği iddialarının öncelikle derece mahkemeleri önünde ileri sürülmesi, bu makamlar tarafından değerlendirilmesi ve bir çözüme kavuşturulması esastır » ve « başvurucunun Anayasa Mahkemesi önüne getirdiği şikâyetini öncelikle ve süresinde yetkili idari ve yargısal mercilere usulüne uygun olarak iletmesi, bu konuda sahip olduğu bilgi ve kanıtlarını zamanında bu makamlara sunması ve aynı zamanda bu süreçte dava ve başvurusunu takip etmek için gerekli özeni göstermiş olması gerekir »76.
Şikayetin tüketilmesi kuralı AİHM tarafından yumuşak bir şekilde uygulanmaktadır. Sözleşme’nin 35. maddesinin ruhu, Sözleşme hukukunun ikincillik ilkesine zarar vermemek şartıyla, iç hukuk yollarının tüketilmesi zorunluluğunda ulusal hakime belli bir otonomi vermek gerektiği yönündedir77. Bu nedenle ulusal hakime, insan hakları ihlallerini düzeltme imkanının verilmesi için ilgili şikayetlerin kendisi önünde öne sürülmesi gerekmektedir. Ayrıca AİHS’in ulusal hakimin önünde doğrudan doğruya uygulandığı ve ulusal hakimin başvuruya konu şikayeti resen ele alabileceği durumlarda, başvurucunun kendi şikayetini zımni de olsa öne sürmesi gerekmektedir78.
Şu ana kadar verilen kararlar incelendiğinde Anayasa Mahkemesi’nin bu konudaki yaklaşımı ile AİHM’in yaklaşımı ile aynı yönde olduğu sonucuna varmak mümkündür. Gerek AİHM önünde ve gerekse Anayasa Mahkemesi önünde, Sözleşme ve Anayasa ile korunan hak ve özgürlüklerin ihlal edildiği iddiasına benzer veya buna denk gelen bir şikayetin öne sürülmesi, şikayetin tüketilmesi zorunluluğunun yerine getirilmesi için yeterli görülmektedir79. Her iki bireysel başvuru sisteminde, dosya ve taraflar ile doğrudan doğruya muhatap olan derece hakimlerine bir otonomi vermekle, insan hakları ihlalleri ile ilgili sorunlarının ilk olarak derece mahkemeleri tarafından düzeltilmesi amaçlanmaktadır. Yine her iki sistemde başvurucuların, insan hakları ihlallerini derece hakimleri önünde zımni bir şekilde öne sürmesi, iç hukuk veya başvuru yollarının usulüne uygun tüketilmesi için gerekli olan şikayetin öne sürülmesi kıstasının karşılanması için yeterlidir.
SONUÇ YERİNE
Şu ana kadar verilen kararların incelenmesinden, Anayasa Mahkemesi önündeki bireysel başvuru mekanizmasının AİHM önüne gidecek davalar konusunda bir « filtre » görevi göreceği tartışmasızdır. Anayasa Mahkemesi tarafından yargılamanın uzunluğu ve tutukluluk süresinin uzunluğu konusunda verilen kararlar AİHM içtihatlarına uygundur. Bu kararlar, Anayasa Mahkemesi’nin ülkedeki insan hakları ölçütlerini AHİM ölçütleri ile denk hale getirme iradesini ortaya koymaktadır. Bu yönüyle bireysel başvuru mekanizması, şu ana kadar verilen esasa ilişkin kararlar ışığında amacına ulaşmış demektir.
Ancak yukarıda belirtildiği gibi, kabuledilebilirlik kriterleri konusunda AİHM ve Anayasa Mahkemesi arasındaki farklı yaklaşımlar bulunmaktadır; bu farklı yaklaşımlar dikkate alındığında, « filtreden » sızan ve Anayasa Mahkemesi’nden sonra AİHM’e gidecek başvuruların olacağının altını çizmekte fayda vardır. Anayasa Mahkemesi önündeki bireysel başvurunun tamamen başarıya ulaştığını söylemek için henüz çok erken. Bunun için Anayasa Mahkemesi’nin yaşam hakkı ve işkence yasağı gibi ağır insan hakları ihlallerinde ve ifade özgürlüğü ve toplanma özgürlüğü gibi hassas konulardaki yaklaşımına bakmak gerekmektedir.
………………Column Break………………KAYNAKÇA
KİTAPLAR
-David Harris & Michael O’Boyle & Ed Bates & Carla Buckley, Law of the European Convention on Human Rights, 2. baskı, Oxford University Press, Oxford, 2009.
-Frédéric Sudre vd, Les grands arrêts de la Cour européenne des droits de l’homme, 6. baskı, Puf, Paris, 2011.
-Hüseyin Ekinci & Musa Sağlam, 66 soruda Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru, Avrupa Konseyi/Anayasa Mahkemesi, Ankara, 2012.
-Jacques Velu & Ruşen Ergeç, La Convention européenne des droits de l’homme, Bruylant, Bruxelles, 1990.
-Osman Doğru, Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Rehberi, Legal, 2012, İstanbul,
-Tolga Şirin, Türkiye’de Anayasal Şikayet (Bireysel Başvuru), Levha, İstanbul, 2013.
-Vincent Berger, Jurisprudence de la Cour européenne des droits de l’homme, 12. baskı, Sirey, Paris, 2011.
MAKALELER
-Atilla Nalbant, « Avrupa İnsan Hakları Hukuku ve Anayasal Bireysel Başvuru » Anayasa Şikayeti ve Avrupa İnsan Hakları Uygulaması, Uluslararası Sempozyum, Ankara, 10 Aralık 2010.
-Bahadır Kılınç, « Karşılaştırmalı Anayasa Yargısında Bireysel Başvuru (Anayasa Şikâyeti) Kurumu ve Türkiye Açısından Uygulanabilirliği », Anayasa Yargısı, Cilt 25, Yıl 2008.
-Ece Göztepe, « Türkiye’de Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru hakkının (Anayasa Şikayeti) 6216 Sayılı kanun kapsamında değerlendirilmesi », TBB Dergisi, 2011, Sayı 95.
-Ireneu Cabral Barreto, « Le droit de recours individuel devant la Cour européenne des droits de l’homme », Revue québécoise de droit international, 2002, Vol. 15.2.
-İbrahim Çınar, « Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Yargı Yetkisi ve Mağdurluk Statüsü », in Bireysel Başvuru, İnceleme Usulü ve Kabuledilebilirlik Kriterleri (Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesi), ed. Musa Sağlam, Avrupa Konseyi, Ankara, 2013.
-Musa Sağlam, « Bireylerin Anayasa Mahkemesi’ne Başvurusu (Bir Reform Önerisi) », TBB Dergisi, Sayı 60, 2005.
-Öykü Didem Aydın, « Türk anayasa yargısında yeni bir mekanizma : Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru », Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt XV, Yıl 2011, Sayı 4.
AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ KARARLARI
-Klass ve diğerleri-Almanya, n° 5029/71, 6 Eylül 1978 tarihli karar
-Von Oosterzıjck-Belçika, n° 7654/76, 6 Kasım 1980 tarihli karar
-Johnston ve diğerleri-İrlanda, n° 9697/82, 18 Aralık 1986 tarihli karar
-Norris-İrlanda, n° 10581/83, 26 Ekim 1988 tarihli karar
-Modinos-Kıbrıs, n° 15070/89, 22 Nisan 1992 tarihli karar
-Castells-İspanya, n° 11798/85, 23 Nisan 1992 tarihli karar
-Open Door ve Dublin Well Woman/İrlanda, n° 14234/88 ve n° 14235/88, 29 Ekim 1992 tarihli karar
-De Geouffre de la Pradelle/Fransa, n° 12964/87, 16 Aralık 1992 tarihli karar
-Lopez Ostra-İspanya, n° 16798/90, 9 Aralık 1994 tarihli karar
-Akdıvar-Türkiye, n° 21893/93, 16 Eylül 1996 tarihli karar
-Stubbings ve diğerleri-Birleşik Krallık, n° 22083/93 ve n° 22095/93, 22 Ekim 1996 tarihli kararı
-Sadık Ahmet-Yunanistan, n° 18877/91, 15 Kasım 1996 tarihli karar
-Kaya-Türkiye, n° 22729/93, 19 Şubat 1998 tarihli karar
-Sidiropoulos-Yunanistan, n° 26695/95, 10 Temmuz 1998 tarihli karar
-Çıraklar-Türkiye, n° 19601/92, 28 Ekim 1998 tarihli karar
-Fressoz ve Roire-Fransa, n° 29183/95, 21 Ocak 1999 tarihli karar
-Brumarescu-Romanya, n° 28342/95, 28 Ekim 1999 tarihli karar
-Miragall Escolano ve diğerleri/İspanya, n° 38366/97, n° 38688/97, n° 40777/98, n° 40843/98, n° 41015/98, n° 41400/98, n° 41446/98, n° 41484/98, n° 41487/98 ve n° 41509/98, 25 Ocak 2000 tarihli karar
-Société Faugyr Finance S.A.-Lüksemburg, n° 38788/97, 23 Mart 2000 tarihli kabuledilemezlik ile ilgili karar
-Kudla-Polonya, n° 30210/96, 26 Kasım 2000 tarihli karar
-Popov ve diğerleri-Bulgaristan, n° 48047/99, 6 Kasım 2003 tarihli kabuledilemezlik kararı
-Karner-Avusturya, n° 40016/98, 24 Temmuz 2003 tarihli karar
-Dennis ve diğerleri-Birleşik Krallık, n° 76573/01, 2 Temmuz 2007 tarihli kabuledilemezlik kararı
-Kozacıoğlu-Türkiye, n° 2334/03, 31 Temmuz 2007 tarihli karar
-Nacaryan ve Deryan-Türkiye, n° 19558/02, 8 Ocak 2008 tarihli karar
-Turgut ve diğerleri-Türkiye, n° 1411/03, 8 Temmuz 2008 tarihli karar
-Tsonyo Tsonev-Bulgaristan, n° 33729/03, 1 Ekim 2009 tarihli karar
-Kemal Taşkın ve diğerleri-Türkiye, n° 30206/04, n° 37038/04, n° 43681/04, n° 45376/04, n° 12881/05, n° 28697/05, n° 32797/05 ve n° 45609/05, 2 Şubat 2010 tarihli karar
-Demopoulos ve diğerleri-Türkiye, n° 46113/99, n° 3843/02, n° 13751/02, n° 13466/03, n° 10200/04, n° 14163/04, n° 19993/04 ve n° 21819/04, 10 Mart 2010 tarihli kabuledilemezlik kararı
-Döşemealtı Belediyesi-Türkiye, n° 50108/06, 23 Mart 2010 tarihli kabuledilemezlik kararı
-Saghinadze ve diğerleri-Gürcistan, n° 18768/05, 27 Mayıs 2010 tarihli karar
-Gäfgen-Almanya, n° 22978/05, 1 Haziran 2010 tarihli karar
-Paksas-Litvanya, n° 34932/04, 6 Ocak 2011 tarihli karar
-S.C. Granitul S. A.-Romanya, n° 22022/03, 22 Mart 2011 tarihli karar
-Pulatlı/Türkiye, n° 38665/07, 26 Nisan 2011 tarihli karar
-Altuğ Taner Akçam-Türkiye, n° 27520/07, 25 Ekim 2011 tarihli karar
-Demirbaş ve diğerleri-Türkiye, n° 1093/08, 301/08, 303/08, 306/08, 309/08, 378/08, 382/08, 410/08, 421/08, 773/08, 883/08, 1023/08, 1024/08, 1036/08, 1260/08, 1353/08, 1391/08, 1403/08 ve 2278/08, 9 Kasım 2011 tarihli kabuledilmezlik kararı
-Ligue des musulmans de Suisse-İsviçre, n° 66274/09, 28 Haziran 2011 tarihli kabuledilemezlik kararı
-Uzun-Türkiye, n° 10755/13, 30 Nisan 2013 tarihli kabuledilemezlik kararı
-Özalp Ulusoy-Türkiye, n° 9049/06, 4 Haziran 2013 tarihli karar
ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARI
-Burak Döner, n° 2012/521, 2 Temmuz 2013 tarihli karar
-Murat Narman, n° 2012/1137, 2 Temmuz 2013 tarihli karar
-Güher Ergun, Tosun Tayfun Ergun ve Olcay Koç, n° 2012/13, 2 Temmuz 2013 tarihli karar
-Ramazan Aras, n° 2012/239, 2 Temmuz 2013 tarihli karar
-Onurhan Solmaz, n° 2012/1049, 26 Mart 2013 tarihli karar
-Yasin Yaman, n° 2012/1075, 12 Şubat 2013 tarihli karar
-İlyas Türedi, n° 2013/1267, 13 Haziran 2013 tarihli karar
-Neriman Kongur ve diğer 5 başvurucu, n° 2013/1557, 16 Nisan 2013 tarihli karar
-Rafet Ünal, n° 2013/1610, 13 Haziran 2013 tarihli karar
-Menduh Ataç, n° 2013/1751, 13 Haziran 2013 tarihli karar
-Mehmet Mercan, n° 2013/2001, 16 Mayıs 2013 tarihli karar
-Yusuf Özdemir, n° 2012/162, 12 Şubat 2013 tarihli karar
-Nurdan Sesiz, n° 2012/317, 16 Nisan 2013 tarihli karar
-Türkan Altun, n° 2012/388, 25 Aralık 2012 tarihli karar
-Şenyıldız Yıldırım, n° 2012/406, 14 Nisan 2013 tarihli karar
-Şermin Bodur, n° 2012/475, 5 Mart 2013 tarihli karar
-Özgür Yıldırım, n° 2012/595, 26 Mart 2013 tarihli karar
-Nesin Kayserilioğlu, n° 2012/613, 13 Haziran 2013 tarihli karar
-Estaş Kum ve Ticaret Mad. Nak. San. A.Ş., n° 2012/644, 5 Mart 2013 tarihli karar
-Mustafa Bülent Erten, n° 2012/649, 16 Nisan 2013 tarihli karar
-İbrahim Oğuz Yapar, n° 2012/829, 5 Mart 2013 tarihli karar
-Armağan Çağlayan, n° 2012/33, 13 Haziran 2013 tarihli karar
-Ümit Tekin, n° 2013/781, 26 Mart 2013 tarihli karar
-Büğdüz Köyü Muhtarlığı, n° 2012/22, 25 Aralık 2012 tarihli karar
-Ballıdere Belediye Başkanlığı, n° 2012/1327, 12 Şubat 2013 tarihli karar
-Doğubeyazıt Ticaret ve Sanayi Odası, n° 2012/743, 5 Mart 2013 tarihli karar
-Ömer Osman Soylu, n° 2012/363, 5 Mart 2013 tarihli karar
-Erdinç Engin, n° 2012/695, 12 Şubat 2013 tarihli karar
-Tufan Şahin, n° 2012/799, 26 Mart 2013 tarihli karar
-Ali Gürsoy, n° 2012/833, 26 Mart 2013 tarihli karar
-Göksel Korkmaz, n° 2012/869, 16 Nisan 2013 tarihli karar
-Yaşasın Aslan, n° 2012/1134, 16 Mayıs 2013 tarihli karar
-İbrahim Ataş, n° 2012/1235, 13 Haziran 2013 tarihli karar
-Günay Ozal, Ahmet Hakan Ozal ve Ayşe Ozal, n° 2012/1281, 16 Mayıs 2013 tarihli karar
-Hüseyin Soyaltın, n° 2013/1375, 16 Mayıs 2013 tarihli karar
-Vedat Benli, n° 2012/307, 16 Mayıs 2013 tarihli karar
-Mardin Süryani Katolik Kilisesi Vakfı, n° 2012/757, 16 Haziran 2013 tarihli karar
-Gökhan Ünal, n° 2012/30, 5 Mart 2013 tarihli karar
-Arif Güneş, n° 2012/837, 5 Mart 2013 tarihli karar
-Adnan Oktar, n° 2012/917, 16 Nisan 2013 tarihli karar
-Necmettin Doğru, n° 2013/1337, 16 Mayıs 2013 tarihli karar
-Nesin Kayserilioğlu, n° 2013/1581, 16 Nisan 2013 tarihli karar
-İ.Ç., n° 2013/439, 16 Nisan 2013 tarihli karar
-Süleyman Erte, n° 2013/469, 16 Nisan 2013 tarihli karar
-İhsan Vurucuoğlu, n° 2013/539, 16 Mayıs 2013 tarihli karar
-M.E., n° 2012/74, 5 Mart 2013 tarihli karar
-Erdem Yurdaer, n° 2012/1315, 16 Nisan 2013 tarihli karar
-Doğan Kasadolu, n° 2012/670, 26 Mart 2013 tarihli karar
-Bayram Gök, n° 2012/946, 26 Mart 2013 tarihli karar
-Nazmiye Akman, n° 2013/1012, 16 Nisan 2013 tarihli karar
-Laura Alejandra Caceres, n° 2013/1243, 16 Nisan 2013 tarihli karar
-Galip Yılmaz ve diğer 20 başvurucu, n° 2013/1258, 13 Mart 2013 tarihli karar
-Korcan Pulatsü, n° 2012/726, 2 Temmuz 2013 tarihli karar
-Aygaz A.Ş., n° 2013/2428, 13 Haziran 2013 tarihli karar
-Ali Kemal Renklioğlu, n° 2012/171, 12 Şubat 2013 tarihli karar
-H.L., n° 2013/66, 16 Mayıs 2013 tarihli karar
-Bayram Şahin, n° 2013/463, 16 Mayıs 2013 tarihli karar
-İrfan Akkaya, n° 2012/69, 12 Şubat 2013 tarihli karar
-Türk Pediatrik Onkoloji Grubu Derneği, n° 2012/95, 25 Aralık 2012 tarihli karar
-Ahmet Soysal, n° 2012/237, 26 Mart 2013 tarihli karar
-Ahmet Melih Acar, n° 2012/329 ve 12 Şubat 2013 tarihli karar
-Zafer Öztürk, n° 2012/51 ve 25 Aralık 2012 tarihli karar
-Ahmet Dağcı, n° 2012/260 ve 26 Mart 2013 tarihli karar
-Miraş Mümessillik İnş. Taah. Reklam. Paz. Tic. A.Ş., n° 2012/1056 ve 16 Nisan 2013 tarihli karar
-Remziye Duman, n° 2012/491 ve 5 Mart 2013 tarihli karar
-Heli Gül, n° 2012/754 ve 5 Mart 2013 tarihli karar
-Yaşar Öz, n° 2012/266 ve 16 Mayıs 2013 tarihli karar
-G.S., n° 2012/832 ve 12 Şubat 2013 tarihli kararı
-Süleyman Çetin, n° 2012/883 ve 5 Mart 2013 tarihli kararı
-Y.C.K., n° 2012/889 ve 26 Mart 2013 tarihli kararı
-Hasan Taşlıyurt, n° 2012/947 ve 12 Şubat 2012 tarihli kararı
-Ayşe Zıraman ve Cennet Yeşilyurt, n° 2012/403, 26 Mart 2013 tarihli karar
-İsmail Buğra İşlek, n° 2012/1177, 26 Mart 2013 tarihli karar
-Halit Abdullah, n° 2012/26, 26 Mart 2013 tarihli karar
-Fettah Hansu, n° 2013/906, 16 Nisan 2013 tarihli karar
-Necati Gündüz ve Recep Gündüz, n° 2012/1027, 12 Şubat 2013 tarihli karar
DİĞER KAYNAKLAR
-Türk Barolar Birliği, Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru (Anayasa Şikayeti/Anlamı, Kapsamı ve Olası Sorunlar), Panel-Nisan 2011, TBB Yayınları, Ankara, 2011.
-Avrupa Konseyi/Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Kabuledilebilirlik Kriterlerini Uygulama Rehberi, Strasbourg, 2011.
Uyruğu : T.C. ve Fransız vatandaşı
Medeni Hali : Evli, bir çocuk
Adres (Türkiye) : Manas Bulvarı, Gündoğan İş Merkezi No : 24, Kat : 3 D : 17
Bayraklı/İZMİR
Adresse (Fransa) : 14 Quoi Kleber, Strasbourg / Fransa
Telefon : 0(090) 232 461 41 58
0(033) 652 54 41 79
Mail : [email protected]
Eğitim Durumu
Eylül 2004 – Nisan 2009 : Uluslararası Hukuk Doktora Diploması (Fransa)
Eylül 2003 – Eylül 2004 : Yüksek Lisans Diploması (Fransa)
Eylül 1995 – Eylül 1999 : Lisans Diploması (Türkiye)
Deneyimler
Ekim 2012 tarihinden beri Fransa Strasbourg Barosu
Avukat
Ekim 2013 tarihinden beri Fransa Strasbourg Üniversitesi
Öğretim görevlisi
Eylül 2012-Ağustos 2013 Fransa Reunion Üniversitesi
Öğretim üyesi
Mayıs 2012 tarihinden beri İzmir Barosu
Avukat
Temmuz 2008 – Nisan 2012 Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi
Uzman Hukukçu
Nisan 2005 – Mayıs 2006 Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi
Uzman Hukukçu
Kasım 2000– Ocak 2003 Değişik Barolar (Türkiye)
Avukat
Eylül 1999 – Eylül 2000 Diyarbakır Barosu
Avukatlık Stajı
Yabancı Diller
Türkçe, Fransızca ve İngilizce
Yayınlar
Kitap:
« La liberté d’expression en Turquie à l’épreuve de la Convention européenne des droits de l’homme (Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ışığında Türkiye’deki ifade özgürlüğü) », (Yayınlanmış doktora tezi), Harmattan, 2010, Paris, s. 627.
Makaleler (Hakemli):
Fransızca
1.) « La conception turque de la laïcité devant la Cour européenne des droits de l’homme (Türk laiklik anlayışı Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi önünde) », l’Europe des Libertés, n° 30, mayıs-ağustos 2009, s. 2-13.
2.) « La conception de la démocratie militante dans la jurisprudence de la Cour européenne des droits de l’homme (Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihatlarında Militan Demokrasi Anlayışı) », Revue Trimestrielle des Droits de l’Homme, Sayı 90, Nisan 2012, s. 298-328).
3.) « Le couple primauté et suprématie dans la hiérarchie des normes (Normlar hiyerarşisinde üstünlük ve baskınlık », RRJ 2013-3, baskıda.
Türkçe
4.) « Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihatlarında İsim ve Soyisim Hakkı », Türkiye Barolar Birliği Dergisi, n° 89, temmuz-ağustos 2010, s. 242-276.
5.) « Lautsi ve diğerleri Kararı : Hangi Din, Hangi Laiklik ? Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Takdir Yetkisi Teorisi ile Devletin Dinlere Karşı Tarafsızlığı Prensibi Üzerine », Türk Adalet Akademisi Dergisi, Ekim 2011, Sayı 7, s. 93-122.
6.) « Teknik araçlarla yapılan gizli izlemelerin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne uygunluğu sorunu », Türk Adalet Akademisi Dergisi, Nisan 2012, Sayı 9, ss. 1-32.
7.) « Mahkemeye erişim hakkı ve Türk hukukunun AİHS ile uyum sorunu », İzmir Barosu Dergisi, janvier 2013, ss. 126-156.
8.) « Anayasa Mahkemesi önünde bireysel başvuru : Kabuledilebilirlik kriterlerinin uygulanması konusunda Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ile uyum ve uyumsuzluklar », Türk Adalet Akademisi Dergisi 10. Yıl Özel Sayısı, 2013, ss. (…)
9.) « Toplantı ve gösteri yapma hakkı ve devletin yükümlülükleri: Barışçıl göstericilere karşı orantısız güç kullanımının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne uygunluğu sorunu üzerine), Türkiye Barolar Birliği Dergisi, baskıda.
Makale şeklindeki karar analizleri (Fransızca-Hakemli):
10.) « Faut-il sacrifier le pluralisme pour la stabilité gouvernementale ? (Çoğulculuğu hükümet’in istikrarı için feda etmek gerekiyor mu ?) », l’Europe des Libertés, n° 27, Eylül 2008, s. 17-19.
11.) « Une confirmation du caractère « vivant » de la Convention (Sözleşme’nin « canlı » karakterini teyidi) », l’Europe des Libertés, n° 28, Aralık 2008, s. 24-26.
12.) « L’arrêt Herri Batasuna et Batasuna : une régression ou un revirement ? (Herri Batasuna ve Batasuna kararı : geriye dönüş mü içtihat değişikliği mi? »), l’Europe des Libertés, n° 30, mayıs-ağustos 2009, s. 25-27.
13.) « Les affaires de disparition échappent-elles à la compétence ratione temporis et à la règle du délai de six mois ? (Kayıplarla ilgili davalar zaman bakımından yetki
ile (ratione temporis) ve altı aylık kuralın istisnasını oluşturur mu ?) », l’Europe des Libertés, n° 31, Aralık 2009, s.17-19.
14.) « La Cour se montre déterminée à s’attaquer aux problèmes structurels sur le terrain de la liberté d’expression (Mahkeme ifade özgürlüğü kanusunda yapısal problemlere karşı mücadelede kararlı) », l’Europe des Libertés, n° 31, Aralık 2009, s. 23-25.
15.) « Vers une nouvelle procédure d’arrêt pilote? (Pilot karar konusunda yeni bir prosedüre doğru mu?) », l’Europe des Libertés, n° 34, Ocak 2011, s. 23-25.
16.) « La procédure d’impeachment visant à destituer le chef de l’État est-elle compatible avec l’article 3 du Protocole n° 1 ? (Devlet Başkanının görevine son verilmesine ilişkin impeachment prosedürü 1 Nolu Protokölün 3. maddesi ile uyumlu mudur? », l’Europe des Libertés, n° 35, Mayıs 2011, (29-31).
17.) « La stérilisation d’une femme d’origine rom égale à la discrimination ? (Roman kökenli bir kadının kısırlaştırılması ayrımcılık oluşturur mu?) », l’Europe des Libertés, n° 37, Ocak 2012, ss. ( ).
Kısa karar analizleri: Ocak 2008 tarihinden beri l’Europe des Libertés dergisinde, Sözleşme’nin 11. maddesi ve 1 Nolu Protokol’ün 3. maddesi ile ilgili Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin kararının analizleri.
AİHM’de hukukçu ve Avrupa Konseyi’nde uzman olarak verilen seminerler
-20 Nisan 2010 : « Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin oluşumu ve işleyişi » (üniversite öğrencileri ve « Réussir aujourd’hui » Derneği’nin üyeleri)
-9 Şubat 2011 : « Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin rolü ve işleyişi » (Bahçeşehir Üniversitesi öğrencileri)
-10 Haziran 2011 : « Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 10. maddesi ve genel ilkeler » (Türk hakim ve savcılar)
-15 Aralık 2011 : « Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 5. maddesi ve genel ilkeler » (Türk hakim ve savcılar ve Hakimler Savcılar Yüksek Kurulu’nun bazı üyeleri)
-27 Şubat 2012 : « Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 5. maddesi » (Türk askeri hakim ve savcılar)
-19-20 Mart 2012 : « Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 6. maddesinin cezai yönü » (Türk Anayasa Mahkemesi’nin hakimleri ve raportörleri)
-18-19 Mayıs 2012 : « Toplanma ve dernek kurma özgürlüğü (Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 11. maddesi) » (Türk Anayasa Mahkemesi’nin hakimleri ve raportörleri)
-11-12 Haziran 2012 : « Mahkemeye ulaşma hakkı ve askeri idari yargı » ve « Çekişmeli yargı ilkesi ve askeri idari yargı » (Askeri Yüksek İdare Mahkemesi savcı ve hakimleri)
-20-21 Aralık 2012 : « İfade ve Basın Özgürlüğü’nün Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde Korunması » (Türk askeri hakim ve savcılar)
]]>